RECORTYS REEAGHYN VANNIN AS NY hELLANYN


Er hoh toshiaght Recortyssyn Reeaghyn Vannin as ny hEllanyn, recortys ny Aspickyn oc, as recortys shiartanse dy Reeaghyn Hostyn, Nalbin, as Loghlyn.


1. Ayns blein nyn Jiarn 1000 (1016) hooar Ree Cnut, mac Svein, yn ard-reill harrish Sostyn ooilley. Eisht, tra hie Edin eirey'n reeriaght as braar yn ree er marroo, hug Cnut mec yn ree Edmund, er-ennym Edmund as Edard, gys ree ny Soolyn dy ve er nyn goyrt gy baase, agh ren eshyn, nagh baillish ny guillyn oney y varroo, ad y chur roue gys ree ny Hungaar, va'n ennym echey Solomon. Myr hie'n traa shaghey hooar Edmund baase ayns y cheer shen agh phoose Edard Agatha, inneen Enree, yn impir Giarmaanagh, as hooar eh reeish Margaid, va ny lurg shen ben-rein ny Nalbinee. Cristeen, haink dy ve ny moidyn chasherick. as yn eirey echey Edgar. Phoose yn ree Cnut Emma as reeish hooar eh Hardecnut, va ny yeih shen ree ny Danyr as ny Sostnee, as inneen Gunhilda, va ny lurg shen poost rish Enree, impir ny Romanee.

2. 1002 (1019) Ren Cnut, Ree ny Danvarg as Ree Hostyn, troailt gys y Danvarg raad cheau eh yn slane geurey ayns stoamid.

3. 1003 (1020) Haink Ree Cnut er-ash gys Sostyn as chum eh coonseil vooar ec Cirencester ec y Chaisht.

4. 1011 (1028) Hiauill Ree Cnut gys Loghlyn lesh lieh-cheead lhong, as erreish da eebyrt Ree Olaf, hooar eh ard-reill harrish y cheer. 5. 1012 (1029) Haink Cnut, Ree Hostyn, ny Danvarg, as Loghlyn, er-ash dy valley.

6. 1013 (1030) Haink yn Noo Olaf, mac yn Ree Harald, er ash gys Loghlyn erreish da goll er eebyrt liorish Cnut. V'eh currit gy baase dy meechairagh ec ny Loghlynee, as jimmee eh roish gys y Chiarn, ny vartyr crooinit lesh gloyr.

7. 1013 (1031) Hie Ree Cnut roish gys y Raue ayns stoamid mooar, cur lesh giootyn berchagh dy airh as argid gys Noo Peddyr. Hooar eh kied veih'n Phaab Ean yn scoill-saggyrt Sostnagh dy ve seyr veih keesh.

8. 1015 (1032) Hie keeill Noo Edmund, yn martyr reeoil. er casherickey. Lesh coyrle as coardail e aspickyn as e 'leih ooasle, scugh Cnut magh ny saggyrtyn as ren eh maynee y hoiaghey sy cheeill. Sy vlein cheddin ren aile nagh dod v'er ny vooghey ymmodee baljyn fud ny cheerey Sostnagh y lostey.

9. 1017 (1034) Hooar Myllechollym, Ree ny hAlbey. baase: haink Donaghey ny yei.

10. 1018 (1035) Roish my hooar eh baase, va Cnut, Ree Hostyn. er chur e vac Svein er stoyl-reeoil Loghlyn, e vac liorish Emma, Hardecnut, er stoyl-reeoil ny Danvarg, as e vac liorish Alfwina jeh Hamtun, Harald, er stoyl-reeoil Hostyn. Hooar Ree Cnut baase er y trass laa jeig jeh Mee Houney ec Shaftesbury, as v'eh oanluckit lesh yn ooashley chooie sy chenn vanishter ec Winchester. Tammylt giare lurg shen, hie reeriaght Hostyn er rheynn eddyr Harald as Hardecnut. Sy vlein cheddin, hooar Robard, duke jeh'n Thalloo Normannagh, baase. Haink Illiam Oainjyragh dy ve yn duke noa as eh foast ny ghuilley.

11. 1022 (1037) Va Harald, Ree Vercia as Northumbria, reiht dy reill harrish Sostyn ooilley, as e vraar Hardecnut currit ry lhiattee er y fa dy row eh ceau rouyr dy hraa sy Danvarg.

12. 1023 (1040) Hooar Ree Harald baase ayns Lunnin, as v'eh oanluckit ayns Westminster. Haink Hardecnut ny yei.

13. 1027 (1046) Ren Magnus, Ree Loghlyn, mac y Noo Olaf, cur yn Danvarg fo smaght, erreish da cur er Ree ny Danvarg, Svein, dy roie er chea.
14. 1028 (1047) Ren Ree Magnus caggey noi Svein; erreish da eebyrt Svein ass y cheer, ren eh reill syn ynnyd echey. Hooar Magnus baase tammylt giare lurg shen.

15. 1029 (1048) Hooar Svein yn Danvarg reesht, as hooar Harald Harfagri,* mac y Ree Sigurd, Loghlyn. Va Harald ny vraar da'n Noo Olaf er cheu e vayrey as ny naim da'n Ree Magnus. Ren eh conaant shee lesh Ree Hostyn trooid chaghteryn. Sy vlein cheddin va craa-hallooin mooar ayn. * " bwaagh e olt."

16. 1035 (1054) Fo harey yn Ree Edin, hie Siward, eearley Northumbria, stiagh ayns Nalbin lesh sheshaght-chaggee vooar. Ren eh caggey noi'n ree Albinagh MacBeth, as hug eh eh er chea. Hug Siward Myllechollym er yn stoyl-reeoil myr va Edin er harey.

17. 1036, 1037, 1038, 1039, 1040, 1041, 1042, 1043, 1044. Cha vel cooinaghtyn er red erbee ayns ny bleeantyn shoh.

18. 1045 (1063) Hie Gruffydd, ree yn Thalloo Bretnagh Twoaieagh, er marroo liorish y pobble echey hene, as va e chione currit lesh jesheenyn gys yn Eearley Harald. Hug eshyn lesh ad dy leah gys Ree Edard, ren stowal yn rheam echey er e ghaa vraar.

19. 1046, (1065).

20. 1047 (1066) Ren Edard jeh cooinaghtyn bannit, Ree HostylI, geddyn baase. V'eh grait dy re onnor as gloyr Hostyn eh choud's v'eh er-mayrn. agh dy row Sostyn currit mow tra hooar eh baase. Va'n eiyrtysagh echey Harald mac Godwin, ren caggey noi Harald Harfagri, Ree Loghlyn, ec Droghad Stamford. Hooar ny Sostnee yn varriaght as ren ad cragh mooar mastey ny Loghlynee as dimman ad ad ooilley er chea. Ren dooinney dy row, Gorree. sliennooit Crovan, scapail veih'n chragh. Va'n Gorree shoh mac Harald Doo veih Eeley. Haink Gorree Crovan gys Gorree mac Sytrig, va reill ayns Mannin ec y traa shen. Hug reiltagh Vannin failt er Gorree Crovan. Sy vlein cheddin, hooar Illiam Oainjyragh barriaght er ny Sostnee, varr eh Ree Harald, as ghow eh toshiaght dy reill syn ynnyd echey. Chum Illiam ny Sostnee fo smaght gyn jerrey. V'eh reill harrish Sostyn rish feed vlein as un vee jeig, as va'n mac echey reill ny yei.

21. 1051 (1070) Ren Myllechollym ree Nalbin spooilley Sostyn choud as Cleveland. Phoose eh Margaid. Sy vlein cheddin (1075) haink Fingal dy ve reiltagh Vannin lurg e ayr, Gorree mac Sytrig.

22. 1056 (1079) Haggil Gorree Crovan ry cheilley flod-lhuingys feer vooar. Tra raink eh Mannin ren eh caggey noi ny cummaltee, agh v'eh currit fo chosh as er n'imman ersooyl. Yn nah cheayrt haggil Gorree Crovan ry cheilley sheshaght-chaggee as sheshaght lhuingys. Haink eh gys Mannin, ren eh caggey noi ny cummaltee, as v'eh currit fo haart as eiginit dy hea. Yn trass keayrt haggil eh ry cheilley sheshaght niartal, haink eh syn oie gys y phurt enmyssit Rhumsaa, as dollee eh tree cheead deiney ayns keyll er liargagh y clieau ta enmyssit Skyal. Dy moghey sy vadran, haink ny Manninee ayns ordagh chaggee as hoie ad er Gorree as e gheiney lesh eulys mooar. Tra va'n caggey goll er dy eulyssagh, jirree ny tree cheead deiney veih'n ynnyd follit oc cheu-heear jeh ny Manninee as ghow ad toshiaght dy gheddyn laue yn eaghtyr orroo as dy chur orroo dy hea. Tra honnick ad dy row ad currit fo haart, as nagh dod ad scapail, son va'n lhieeney ayn ec Rhumsaa as yn awin lane dy ushtey, as er y fa dy row yn noid soie orroo cheu nyn gooylloo car y traa, ren adsyn va foast er mayrn guee as eie er Gorree lesh jeir gyn ad y varroo. Lhieent lesh erreeish as seaghnit liorish yn drogh stayd oc, er yn oyr dy row eh er ny hroggal ny mast'oc rish tammylt, hug eh oardagh da e hidooryn gyn dy eiyrt orroo ny sodjey. Yn laa er giyn, hug Gorree reih da ny deiney echey: bare lhieu yn Ellan y rheynn eddyr oc hene dy vaghey ayn, ny goll dy valley erreish daue spooilley yn Ellan. Reih ad dy spooilley yn slane Ellan as dy gholl dy valley, berchagh lesh cragh. Agh hug Gorree yn cheu-yiass jeh'n Ellan da'n cheshaght veg jeh ny Ellanee ren tannaghtyn marish, as hug eh yn twoaie da ny Manninee hene, er conaant nagh b'loys da Manninagh erbee shirrey dy fondaghey greim eiraghtagh erbee er thalloo erbee. As veih'n traa shen choud as yn laa t'ayn jiu ta'n slane Ellan er ve lesh yn ree ny lomarcan, as s'lesh yn ree ooilley ny keeshyn.
23. Ren Gorree cur Divlyn as ayrn mooar jeh Lian fo chosh. Va ny Albinee cho smaghtit echey as nagh b'loys da seyr-lhuingey jannoo ymmyd jeh ny smoo na tree boltyn yiarn ayns saagh erbee. Va Gorree reill rish shey bleeaney jeig, as hooar eh baase ayns Eeley. Daag eh tree mec, Lagman, Harald, as Olaf Ghow Lagman, yn fer shinney, yn crooin, as reill eh rish shiaght bleeaney. Jirree e vraar Harald magh n'oi rish tammylt, agh fy yerrey v'eh goit ec Lagman, ren eshyn y gholley as y spoiy. Lurg shen, ghow Lagman arrys dy row eh er gholley e vraar as hug eh seose yn crooin jeh e yioin hene, as goaill er cowrey crosh Chreest, jimmee eh roish gys Jerusalem, agh hooar eh baase er y raad.

24. 1073 (1093) Va Myllechollym Ree ny hAlbey marrooit liorish ny Sostnee; haink Donaghey 'syn ynnyd echey. Sy vlein cheddin, ren Margaid chrauee, ben-rein ny hAlbinee, geddyn baase.

25. 1075 (1095) Tra cheayll Chiarnyn ny hEllanyn mychione baase Lagman, hug ad chaghteryn gys Murghartagh O Brien, ree Nerin, geearree er eh dy chur daue dooinney feeudagh ennagh jeh'n sluight reeoil dy ve ny ree harrystoo derrey harragh Olaf mac Ghorree gys slane eash. Ren yn ree coardail rish shen dy feer arryltagh, as hug eh dooinney huc enmyssit Donal mac Teague, gra rish eh dy reill lesh slane kenjallys as sheeltys, er y fa nagh b'lesh yn reeriaght. Agh tra rosh eh yn reeriaght cha dug eh agh beggan geill da saraghyn e vainshtyr, agh jymmyrk eh eh hene dy tranlaasagh ayns shen, cur rish ymmodee reddyn dewil, as shen myr v'eh reill dy neuvyghinagh rish tree bleeaney. Er jerrey, ghow ooilley 'ir-toshee ny hEllanyn coyrle follit ry cheilley, as, chaglym ayns sheshaght n'oi, ren ad eshyn y eebyrt veih'n Ellan. Ren eh chea gys Nerin as cha daink eh er ash huc arragh.

26. 1077 (1097) Hug Ree Loghlyn dooinney enmyssit Ingemund dy ghoaill greim er ard-stoyl reeoil ny hEllanyn. Tra raink eh Ellan Lioas, hug eh chaghteryn gys dy chooilley 'er-toshee ayns ny hEllanyn, cur sarey daue dy haglym ry cheilley as dy hoiaghey eshyn myr ree. Agh ec y traa shen va eshyn as e heshaght goaill soylley jeh roosteyrys as jollyssid, spooilley glennid mraane-poost as inneenyn, as jannoo dy chooilley red gimmanagh as rouanagh. Tra ren fir-toshee ny hEllanyn, va hannah er jeet ry cheilley dy hoiaghey eh ny ree harrystoo, y naight shoh y chlashtyn, v'ad jymmoosagh ass towse. Hie ad huggey dy siyragh, as cheet er syn oie, losht ad yn thie v'eh ayn as ren ad eshyn as ooilley va marish y chur mow, paart jeu lesh y chliwe as paart lesh yn aile.

26A. 1098. Va Manishter Voirrey ec Citeaux currit er bun. Va Antioch goit liorish ny Creesteenyn. as haink rollage-arbyllagh rish. Cha nel lheid y rollage-arbyllagh cheet rish agh roish baase ree. ny roish toyrt-mow ennagh craueeaght. Sy vlein cheddin, va caggey ayn eddyr ny Manninee hene ec Sandwat, raad hooar ny ellanee twoaieagh y varriaght. Va'n Eearley Ottar. as Macmaras, fir-toshee jeh'n daa heshaght, giarrit sheese sy chaggey.

27. Sy vlein cheddin, va Magnus mac Olaf, Ree Loghlyn, as oe Harald Harfagre, geearree feddyn magh row corp y Noo Olaf, y martyr reeoil, er loau. Er y fa shen, hug Magnus oardagh yn oaie echey dy ve er ny osley. Ga dy hass yn Aspick as ny saggyrtyn n'oi, hie y Ree roish dy daaney, as va'n oaie foshlit liorish oardagh reeoil. Tra honnick eh as ren eh loaghtey dy row y corp slane, haink aggle vooar er dy doaltattym, as jimmee eh roish ayns siyr mooar. Yn oie er giyn, haink Ree Olaf rish ayns ashlish as dooyrt eh, " Jean uss reih eddyr daa red: eddyr uss dy choayl dty vioys as dty reeriaght cheu-sthie jeh jeih laa as feed, ny uss dy aagail Loghlyn gyn shilley 'chur urree dy bragh arragh."

27A. Tra ghooisht y Ree, hug eh fys er ny fir-toshee as ny shansteryn echey, as dinsh eh daue e ashlish. V'ad agglit liorish shen as hug ad coyrle da dy aagail Loghlyn gyn farkiaght. Er y hon shen, hug eh oardagh son flod jeh hoght feed lhong dy ve chymsit, as hiauill eh harrish gys Ellanyn Orc. V'ad shoh currit fo chosh echey dy bieau. Eisht hie eh roish trooid Inshyn Goal, cur ad fo chosh myr v'eh goll, as haink eh neose cho foddey as Mannin. Ghow eh cheer ec Inish Pherick, as yeeagh eh er magher y chaggee, raad va ny Manninee er n'yannoo caggey tammylt giare roish shen, as raad va ymmodee kirp varroo foast nyn lhie gyn oanluckey. V'eh wheesh shen jeant magh lesh aalid yn Ellan dy ren eh reih eh myr ynnyd-vaghee. Er y fa shen va cashtallyn er nyn droggal echey ta e ennym tannaghtyn orroo gys y laa t'ayn jiu. Va pobble Ghalloway wheesh currit fo smaght echey dy row ad eginit dy yiarrey sheese biljyn, as ad ymmyrkey gys y traie dy yannoo cashtallyn. Hiauill eh gys Mon sy Thalloo Vretnagh, as, erreish da feddyn ayns shen Hugh, Eearley Chester, as Hugh, Eearley Shrewsbury, varr eh yn derrey yeh as hug eh er y jeh elley chea, as ren eh yn ellan biallagh da. Ren ny Bretnee arral ymmodee giootyn da, as, faagail e vannaght oc, haink eh er ash gys Mannin.

27B. Hug eh e vraagyn gys Murghartagh, Ree ny hErin, gra rish eh dy ymmyrkey ad er e gheayltyn trooid mean y phlaase echey ec y Nollick ayns shilley cha~hteryn Vagnus, dy hoilshaghey magh dy row eh biallagh da Magnus. Tra cheayll ad shoh, va ny Yernee feer chorree. Agh va'n Ree ny s'creeney na e phobble, as dooyrt eh dy bare lesh cha nee ny braagyn ymmyrkey ny lomarcan agh ad y ee na dy stroieagh Ree Magnus un rheynn-cheerey jeh Nerin. Myr shen, va'n oardagh cooilleenit echey as va ny chaghteryn onnorit echey. As hug eh ayns treisht ny chaghteryn ymmodee giootyn dy chur lhieu gys Ree Magnus, as ren eh coardailys. Agh tra haink ny chaghteryn er ash gys nyn mainshtyr, dinsh ad da mychione thalloo ny hErin, e haalid, palchys e lossreeyn, as slayntoilid e hemshyr. Erreish da clashtyn shoh, cha smooinee Magnus er red erbee elley agh kys oddagh eh Nerin y chur fo chosh. Er y hon shen, hug eh oardagh yn lhuingys echey dy ve jeant aarloo, as hiauill eshyn hene lesh shey lhongyn jeig. V'eh geearree goaill baght jeh'n cheer, agh tra hie eh dy neuhastagh red beg veih ny lhongyn, dy doaltattym haink ny Yernee mygeayrt y mysh as v'eh marrooit marish y chooid smoo jeh'n cheshaght echey. V'eh oanluckit faggys da keeill Pherick ayns Doon. V'eh Ree ny hEllanyn rish shey bleeaney. Lurg e vaase ren fir-toshee ny hEllanyn cur fys er Olaf mac Ghorree, ta imraait ain hannah. Ec y traa shen va Olaf baghey ec cooyrt Enree mac Illiam, Ree Hostyn. Hug ny chaghteryn lhieu eh er ash.

28. 1102 (1112) Ghow Olaf, mac Ghorree Crovan, toshiaght dy reill harrish ooilley ny hEllanyn. V'eh reill rish daeed blein. V'eh graihagh er shee, as va'n co-chiangley eddyr eh hene as ooilley reeaghyn ny hErin as ny hAlbey cho chionn as nagh b'loys da dooinney erbee kiunid Reeriaght ny hEllanyn y voirey choud's v'eh foast er mayrn. Phoose eh Affrica, inneen Fergus jeh Galloway, ren ymmyrkey da mac enmyssit Gorree. Va ymmodee co-lhiabbee echey neesht, ren ymmyrkey da tree mec, Rennell, Lagman, as Harald, as ymmodee inneenyn. Phoose nane jeu shoh Sorley, reiltagh Argyle. Er jerrey, haink toyrt-mow ny slane Reeriaght ass shoh. Dymmyrk ee da kiare mec, Dugal, Rennell, Angus, as Olaf; jirmayd ny smoo my nyn gione ny s'anmagh.

29. 1112. Va Manishter Voirrey ayns Savigny currit er bun.

30. 1126 (1124) Hooar Ollister, Ree ny hAlbey, baase, as ghow e vraar David y crooin. Sy vlein cheddin (1127) va Manishter Voirrey ayns Furness currit er bun.

31. 1133. Va Manishter Voirrey ayns Rievaulx currit er bun. * Sy vlein cheddin er y nah laa jeh Luanistyn, Jycrean, va'n ghrian jeant dorraghey dy bollagh; son tammylt, she yn oie v'ayn sy laa.

* 1132.

32. 1134. Va Manishter Voirrey ayns Caldra currit er bun. Sy vlein cheddin hug Ree Olaf paart jeh'n thalloo echey ayns Mannin da Ivo, Abb Furness, dy hroggal manishter er. Va'n ynnyd ec Rushen. Hug eh myrgeddin da kialteenyn elley ny hEllanyn thallooinyn as vondeishyn er lheh. V'eh feer jeean ayns cooishyn credjue, as myr shen v'eh ayns foayr rish Jee as rish deiney, ga dy row eh cho shleeuit er yn oill ta reeaghyn dy mennick cliaghtey ayns nyn goortyn.

33. 1136 (1135) Hooar Enree Ree Hostyn baase. as ghow mac e vraarey. Steaoin, Eearley Voulogne, e ynnyd. Er laa e chrooinys. v'eh jarroodit dy ockley magh shee Yee rish y phobble ec yn erin.

34. 1139 (1136) Va Manishter Voirrey ayns Melrose currit er bun. Sy vlein cheddin (1138) ren ny Sostnee as ny Albinee caggey rish y cheilley ayns Cah y Vergey. Va ny Albinee currit fo chosh as roie ad er chea.
35. 1140 (1148) Hooar Noo Malaghee baase. V'eh ny aspick Yernagh as ree-chaghter ec Clairvaux. V'eh oanluckit ayns keeill Voirrey Vannee, myr v'eh geearree.

36. 1141 (1150) Va Manishter Voirrey ayns Holmcultram currit er bun.

37. 1142 (1152) Ren Gorree mac Olaf troailt gys Loghlyn, raad hug eh arrym da Ree Ingi; hug eh failt ooasle roish Gorree, as hannee eh rish tammylt ec y chooyrt.

38. Sy vlein cheddin ren tree mec Harald, braar Olaf, va troggit ayns Divlyn, chymsaghey sheshaght feer vooar, as ooilley eebyrtee yn ree, as haink ad gys Mannin, shirrey er yn ree cheddin lieh yn slane reeriaght dy ve currit dauesyn. Tra va'n ree er chlashtyn shoh, dooyrt eh, as eshyn geearree cur orroo dy ve sheeoil, dy jinnagh eh coyrle y ghoaill er y chooish. As tra phoint ad y laa as yn ynnyd raad lhisagh y chooinseil cheet cooidjagh, ec y traa cheddin va ny drogh-gheiney shen jannoo co-vollaght ry cheilley dy varroo yn ree. Er y laa pointit, haink y ghaa heshaght ry cheilley ec Rhumsaa as hoie ad sheese ayns straneyn, y ree as y vooinjer echey er yn derrey heu as ny braaraghyn as adsyn maroo, er y cheu elley. Va Rennell, yn nah vraar, va son marroo y ree, ny hassoo sy vean loayrt rish nane jeh fir-toshee Vannin. Tra v'eh sumnit dy loayrt rish y ree. hyndaa eh huggey, as, troggal e heigh soilshean syn aer, myr dy beagh eh son cur e vannaght da, yiare eh kione y ree veih'n chorp echey lesh un wuilley. Lurg y kimmeeys agglagh shen, rheynn ad yn Ellan eddyr oc hene dy chelleeragh. Shiartanse dy laghyn lurg shen, hymsee ad flod ry cheilley, as hiauill ad noon gys Galloway dy chur y cheer fo chosh. Agh haink pobble Ghalloway ry cheilley as hoie ad orroo lesh wheesh dy eulys as dy ren ad chyndaa ergooyl as chea ayns stayd fud y cheilley er ash gys Mannin raad varr ad paart dy 'leih voish Galloway va baghey syn Ellan, as dimman ad paart elley magh ass y cheer.

39. 1143 (1153) Hooar Bernard jeh cooinaghtyn bannit baase. V'eshyn y chied abb ayns Clairvaux. Sy vlein cheddin hooar David Ree ny hAlbey baase. Ghow yn o-mac echey Mylechollym, yn ynnyd echey, as v'eh crooinit ayns stayd reeoil. Sy vlein cheddin hie Ree Olaf, va imraait ain hannah, er marroo er laa ny ostyllyn casherick Peddyr as Paayl. Syn 'ouyr er giyn, haink Gorree mac Olaf veih Loghlyn lesh queig lhongyn. as haink eh gys Ellanyn Orc. Tra cheayll ad dy row eh er jeet, ghow ooilley fir-toshee ny hEllanyn boggey. Haink ad ny whail as lesh un ghoo reih ad eshyn myr yn ree oc. Er y hon shen, haink Gorree gys Mannin, raad ghow eh greim er tree mec Harald dy cherraghey ad dy feeu son baase e ayrey. T'eh grait dy varr eh nane jeu, as dy raip eh magh sooillyn yn jees elley.

40. 1144 (1154) Ghow Gorree toshiaght dy reill, as reill eh rish tree bleeaney jeig as feed. Shimmey skeeal oddagh v'er ny insh my e chione ta toilchyn gyn dy ve caillit, agh lhig shin shaghey ad dy chummal giare y coontey shoh. Sy trass blein jeh'n reill echey, hug pobble Ghivlyn cuirrey da dy ve y ree oc. Eisht hymsee eh cooidjagh flod mooar as sheshaght-chaggee vooar as hiauill eh gys Divlyn, raad hug y pobble oltaghey da va boggoil erskyn insh. Paart dy laghyn lurg shen, v'eh crooinit lesh coyrle as coardailys dy chooilley ghooinney. Tra cheayll Murghartagh Ree ny hErin shoh, ren eh sumney sheshaght erskyn earroo dy Yernee gys e vrattagh, as hie eh roish gys Divlyn ayns siyr mooar dy cheau magh Gorree as dy chur y boayl fo smaght. Tra haink y ree Yernagh er gerrey da balley Cortcelis, hass eh as ren eh campal ayns shen. Y laa er giyn, reih eh tree thousane jeh e hidooryn chabbyl, as hug eh ad fo leeideilys Osiblen, e lhiass-vraar. Ren Murghartagh cur Osiblen as e heshaght-chaggee dy haggloo rish cummaltee yn valley as dy howse cre'n cree v'oc. Agh, myr v'ad cheet er gerrey da'n valley, ren Gorree, e gheiney, as ooilley cummaltee Ghivlyn, roie magh dy doaltattym lesh feiyr agglagh. Hoie ad er ny Yernee dy eulyssagh, ceau whilleen shleiyghyn orroo as beign da ny Yernee roie er chea chelleeragh. Ga dy hass Osiblen noi dy daaney, haink e noidjyn mygeayrt y mysh as huitt eh marish ymmodee fir elley. Ren y fooillagh scapail er y fa dy row cabbil ocsyn, as tra raink ad Ree Murghartagh dinsh ad da ny va er daghyrt. Tra cheayll eh dy row e vraar marroo, ren Murghartagh dobberan dy trimshagh. Seaghnit dy mooar, hug eh oardagh da e hidooryn-chabbyl dy gholl rhymboo dy valley. Shiartanse dy laghyn lurg shen hie Gorree er ash gys Mannin. Lhig eh da ooilley fir-toshee ny hEllanyn goll er ash gys nyn dhieyn.


40A. Er y fa dy row greim lajer echey er y chrooin, gyn fer erbee faagit oddagh shassoo n'oi, ghow Gorree toshiaght dy hranlaasey ny fir-toshee echey. Ghow eh thalloo veih kuse jeu, as ghow eh ynnydyn-reiltys veih kuse elley. Hie fer jeh ny fir-toshee shoh Thorfinn mac Otar. va ny s'pooaral na'n feallagh elley, gys Sorley. Hirr Thorfinn er Sorley dy chur da e vac Dugal dy derragh eh eh er stoyl-reeoil ny hEllanyn. Va Sorley jeant magh lesh yn yeearree shoh, as hug eh Dugal ayns kiarail Thorfinn. Eisht, hie Thorfinn trooid ny Ellanyn marish Dugal. cur orroo ooilley dy ghoaill rish myr yn chiarn oc, as goaill raanteenyn veih gagh nane jeu. Agh ren fer-toshee enmyssit Paayl scapail dy follit as hie eh gys Gorree. as dinsh da dy chooilley red va er daghyrt. Hug y naight shoh aggle mooar er Gorree as dy chelleeragh hymsee eh ny lhongyn echey dy gholl magh ny whail. Ec y traa cheddin, va Sorley er jaglym cooidjagh flod jeh kiare feed lhong, as ren eh siyr dy heet noi Gorree.

41. 1156. Er oie Laa'l Chibbyrt Ushtey, va caggey-marrey ayn eddyr Gorree as Sorley, as va ymmodee deiney marrooit er gagh cheu. Agh tra haink y madran, ren ad coardailys, as rheynn ad Reeriaght ny hEllanyn eddyr oc. Veih'n laa shen magh ta'n Reeriaght er ve scoltit. Veih shoh haink toyrt-mow Reeriaght ny hEllanyn veih'n traa hooar mec Horley greim urree.

42. 1158. Hiauill Sorley gys Mannin lesh flod jeh tree jeig as daeed lhong, as, soie er Gorree, ren eh cur eh er chea. Roish my daag Sorley, ren eh cragh fud ny hEllan. Eisht hiauill Gorree gys Loghlyn as eshyn shirrey cooney noi Sorley.

43. Ayns shoh ta shin cur stiagh skeeal mychione Noo Maghal. Tra va Sorley ayns Mannin ec y phurt ta enmyssit Rhumsaa, cheayll y cheshaght-chaggee dy row keeill Noo Maghal lome-lane dy argid. Er yn oyr dy row ooashley as casherickys er ny chur da Noo Maghal, va'n boayl shoh ny chemmyrk sauchey da dy chooilley chemmyrkagh ayns traa gaue. Nish ren nane jeh ny fir-toshee smoo niartal, enmyssit Guilleychollym, cur sannish da Sorley mychione yn argid shoh. Dooyrt eh nagh nee brishey shee Noo Maghal veagh ayn dy jinnagh ad imman ersooyl yn ollagh va gyndyr er cheu mooie jeh'n rullick dy chur bee da'n cheshaght chaggee. Agh va Sorley noi shoh, gra nagh voddagh eh lhiggey da shee Noo Maghal goll er milley ayns aght erbee. Agh ren Guilleychollym yeearree er dy jeean, shirrey kied dy gholl gys y cheeill marish e gheiney, as dooyrt eh dy nee ersyn hene veagh y foill. Geaishtagh rish e ghuee, hug Sorley yn kied v'eh dy hirrey, agh dy mee-arryltagh, as dooyrt eh, " Lhig da'n chooish ve eddyr uss as Noo Maghal. Ta mish as my heshaght-chaggee neu chyndagh. Cha jeanmayd bentyn rish dty spooilley."

43A. Ghow Guilleychollym boggey mooar lesh shoh, as hie eh gys e heshaght-chaggee. Ren eh symney e hree mec as ooilley e harvaantyn, as hug eh oardagh daue dy ve aarloo yn oie shen dy hoie er keeill Noo Maghal gyn raaue sy vadran. Va'n cheeill mysh daa veeilley voue. Cheayll adsyn va sy cheeill dy row y cheshaght chaggee son cheet as ghow ad aggle erskyn towse. Roie ymoddee jeu veih'n cheeill as ren ad follaghtyn ad hene ayns ooigyn as ayns scoltaghyn ny creggyn. Ren y sleih elley, lesh screeagh gyn scuirr, guee son pardoon Yee trooid toilchynys Noo Maghal fud ny hoie. Va ny mraane, y folt oc fud y cheilley, roie mygeayrt boallaghyn ny killagh dobberan as gyllagh magh dy ard. C'raad t'ou nish, Vaghal? C'raad ta ny mirrilyn shid, v'ou cliaghtit dy yannoo sy voayl shoh derrey nish? Vel oo nish son treigeil shinyn, peccee, faagail dty phobble ec traa cho trimshagh? Mannagh nailt shin y chooney er nyn son hene, coon lhein y cheayrt shoh er son onnor dt'ennym's."

43B. Hug Noo Maghal clashtyn da ny aghinyn shoh, as ghow eh chymmey jeh'n seaghyn oc, as ren eh livrey ad veih'n ghaue va baggyrt orroo, as ren eh deyrey yn noid oc gys baase agglagh. Son tra va Guilleychollym ny chadley sy chabbane echey, haink Noo Maghal rish coamrit ayns garmad bane as e vaghyl ayns e laue. As eshyn ny hassoo kiongoyrt rish y lhiaght, loayr eh ny goan shoh rish: "Cre'n fa t'ou m'oi, Ghuilleychollym? Cre'n assee ren mee dhyt ny da dty gheiney dy vel oo geearree spooilley my cheeill?" Dreggyr Guilleychollym rish shoh: " As quoi uss? " " Mish Maghal, sharvaant Chreest, as t'ou geearree roostey my cheeill. Agh cha jig eh lhiat shen y yannoo!"

43C. Erreish da gra shoh, hrog eh y vaghyl va sy laue echey, as haih eh baare ny baghyl trooid e chree. Ren y dreih buirroogh dy ard as ghooisht eh dy chooilley pheiagh ayns ny cabbaneyn. Hoyll yn Noo reesht eh, as reesht ren eh buirroogh. Yn trass keayrt woaill yn Noo eh; reesht ren eh buirroogh. Va ny mec echey as ooilley e gheiney boirit liorish yn yllagh shoh as haink ad roie huggey, briaght jeh c'red sy theihll va jannoo er. Scoan oddagh eh e hengey ghleashaght, as ren eh pandoogh, " Va Noo Maghal ayns shoh, as haih eh mee tree keayrtyn lesh e vaghyl, as varr eh mee. Agh gow shiu dy tappee gys y cheeill as cur shiu lhiu hym e vaghyl as e haggyrtyn as e chleree, dy vod ad loayrt er my hon, as foddee dy jean Noo Maghal leih dou ny va foym dy yannoo n'oi."

43D. Ren ad ny doardee eh, as hirr ad er ny cleree dy chur lhieu baghyl Noo Maghal as cheet dy chur shilley er y vainshtyr oc son v'ad sheiltyn dy row eh raad y vaaish. Dinsh ad daue ooilley ny va er daghyrt da. Tra cheayll ny saggyrtyn, ny cleree, as y pobble mychione y mirril, ghow ad boggey mooar. Hug ad kuse dy chleree marish y vaghyl gys Guilleychollym. as tra v'ad kionfenish honnick ad dy row eh bunnys marroo, son tammylt roish shen chaill eh e ghlare. Ghuee fer jeh ny cleree mollaght er, gra: "Nagh jean Noo Maghal, ta er ghoaill toshiaght dy dty cherraghey, scuirr veih dty smaghtaghey derrey ver eh lesh oo gys baase, myr shen dy jean sleih elley ta fakin as clashtyn ny nheeghyn shoh ynsaghey dy chur ny smoo dy arrym da ynnydyn casherick."

43E. Eisht hie ny cleree er ash, as lurg shen ghow whilleen dy whaillagyn mooar feohdoil toshiaght d'etlagh mygeayrt e eddin as e veeal, as nagh dod eshyn hene ny adsyn va kionfenish ad y imman ersooyl. Eisht, mysh y vunlaa, hooar eh baase ayns pian as angaaish mooar. Va Sorley as e heshaght-chaggee wheesh agglit liorish e vaase as dy hiauill ad dy valley ayns siyr mooar ass y phurt shen, cho leah's va lhieeney ayn as nyn lhongyn floateil.

44. 1164. Hymsee Sorley flod jeh hoght feed lhong as haink eh er thalloo ec Renfrew as eshyn geearree cur slane Nalbin fo chosh. Agh liorish kerraghey casherick, v'eh currit fo chosh ayns shen liorish sheshaght veg dy gheiney as hooar eh baase marish e vac as ymmodee sleih elley. Sy vlein cheddin va caggey ayn ec Rhumsaa eddyr Rennell, braar Ghorree, as ny Manninee. Trooid kialgeyrys fer-toshee ennagh va ny Manninee currit er chea, as ghow Rennell toshiaght dy reill. Agh kiare laghyn lurg shen, raink Gorree ass Loghlyn lesh sheshaght-chaggee vooar, as ghow eh greim er Rennell, as ren eh eh y gholley as y spoiy. Sy vlein cheddin (1165) hooar Myllechollym Ree ny hAlbey baase, as haink e vraar Illiam syn ynnyd echey.

45. 1166. Ayns Mee Luanistyn haink daa rollage-arbyllagh rish roish irree ny greiney, yn derrey yeh sy jiass as y jeh elley sy twoaie.

46. 1171. Hiauill Rigard, eearley Phenvro, harrish gys Nerin, raad hug eh Divlyn as ayrn mooar jeh'n cheer fo chosh.

46A. 1171. Doardee Enree Ree Hostyn, Enree e vac dy v'er ny chrooiney ayns Lunnin er y nah laa as feed jeh Mee ny Boaldyn, ga nagh row Enree agh ny ghuilley aeg, as dy beagh eh yn Doonaght lurg shen casherickit liorish Roree, Ardaspick meelowit York. Son ren yn ardaspick shen, ayns aspickys nagh b'lesh hene, goaill er hene cair as oik nagh b'lesh hene, noi leighyn ny hagglish, greinnit liorish y spyrryd tranlaasagh v'echey as ec y ree neesht, as choud's va Thomaase ardaspick Chanterbury foast er-mayrn as baghey ayns eebyrtys ayns y Rank. Sy vlein cheddin er laa feailley ny hostyllyn Peddyr as Paayl, va craa-hallooin eulyssagh as atchimagh ayn.

47. 1171. Hie Thomaase jeh cooinaghtyn bannit, Ardaspick Chanterbury, Ard-hiaghter y Phaab, Kione-Aspick Hostyn, martyr firrinagh Chreest, er marroo ayns keeill e aspickys son cummal seose yn ynrickys.

48. 1176. Hug Ean de Cursi Ullee fo chosh. Sy vlein cheddin haink Vivian, Ard-hiaghter Cardinoil y Phaab, gys Mannin. Chooilleen eh e churrym myr Ard-hiaghter as hug eh er Ree Gorree dy ve poost dy leighoil rish Fenella, inneen vac Loghlan, mac Vurghartagh, Ree ny hErin, as moir Olaf, va tree bleeaney dy eash ec y traa shen. She Silvanus, abb Rievaulx, va'n saggyrt vanshey. Er y laa cheddin hug Ree Gorree peesh dy halloo myr gioot da'n Abb Silvanus ooasle. Va'n thalloo shoh ec Myroscogh, raad hrog Silvanus manishter. Agh lurg shen va'n thalloo as ny maynee currit da Manishter Voirrey ec Rushen.

49. 1172 (1182?) Haink Rennell mac Eaghmarkiagh, dooinney jeh'n sluight reeoil, gys Mannin lesh sheshaght vooar tra va'n Ree assairagh. Cho leah as ghow ad toshiaght dy chaggey va gard y traie currit er chea ec Rennell, as varr eh mysh feed jeu. Lurg shoh er y laa cheddin hymsee ny Manninee ry cheilley, as jannoo caggey dy dunnal, varr ad Rennell as y chooid smoo jeh ny fir echey.

50. 1183. Hooar Fogolt, Toshiagh-Jioarey Vannin, baase.

51. 1185. Er laa ny hostyllyn Philip as Jamys va'n ghrian jeant cho dorraghey as dy row ny rollageyn ry akin.

52. 1187 Va Jerusalem goit ec ny Anchreesteenyn, as va'n chrosh chasherick goit ersooyl gys Damascus. Sy vlein cheddin hooar Gorree, Ree ny hEllanyn, baase er y jeihoo laa jeh Mee Houney er Inish Pherick ayns Mannin. Ayns toshiaght yn touree er-giyn, va'n corp echey currit gys Ellan Ee. Daag eh tree mec, Rennell, Olaf, as Ivar. Va Rennell ny ghooinney aeg lajer, as v'eshyn ayns ny hEllanyn; va Olaf foast ny ghuilley beg meeley as v'eh ceau e hraa ayns Mannin.

53. Choud's va Gorree bio, dooyrt eh dy noghe e vac Olaf y stoyl reeoil ny yei. Va cair echey er yn eiraght er y fa dy row eh ruggit ayns stayd-phoosee leighoil. Doardee Gorree da'n phobble Manninagh Olaf y yannoo ny ree orroo tra veagh eshyn hene marroo, as nyn mreearrey-ammys da y chummal gyn vrishey. Agh tra hooar Gorree baase, hug ny Manninee chaghteryn gys ny hEllanyn dy hymney Rennell, va ny stroshey as ny shinney na Olaf, dy ve y Ree oc. Cha dod ad treishteil rish annooinid Olaf er y fa nagh row eh agh jeih bleeaney dy eash. Fakin nagh dod eh eh hene y reill er y fa dy row eh cho aeg, chreid ad myr shen smoo nagh voddagh eh reill harrish y pobble veagh fo. Shen yn oyr reih pobble Vannin Rennell dy ve nyn Ree.

54. 1188. Ghow Rennell mac Ghorree toshiaght dy reill harrish ny hEllanyn. Sy vlein cheddin va Murghartagh marrooit. V'eh ny ghooinney lajer as niartal fud ny hEllanyn.

55. 1189. Hooar Enree Ree Hostyn baase, as haink e vac Rigard syn ynnyd echey. Sy vlein cheddin hooar Rudolf, Abb Furness, baase ec Mellifont.

56. 1190. Hie Philip Ree ny Frank as Rigard Ree Hostyn rhymboo lesh sheshaghtyn-chaggee mooarey gys Jerusalem.

57. 1192. Va caggey ayn eddyr Rennell as Angus, mec Horley. Va ymmodee deiney lhottit dy baasoil sy chaggey. Hooar Angus y varriaght. Sy vlein cheddin va manishter Voirrey scughit dy Ghoolish, agh erreish daue baghey ayns shen rish kiare bleeaney, hie ny maynee er ash gys Rushen.

58. 1193. Tra v'eh cheet er ash veih Jerusalem, va Rigard Ree Hostyn goit er egin sy Ghiarmaan. Beign da ny Sostnee keead thousane mark y eeck myr leagh-feayslee dy heyrey eh.

59. 1203. Hooar Mayl, Aspick ny hEllanyn, baase ec Manishter ny Farraneyn. Ghow Niglas e ynnyd syn aspickys.

60. 1204. Haink Hugh de Lacy marish e heshaght-chaggee gys Ullee as ren eh caggey noi Ean de Cursi, va goit echey as kianlt ayns geulaghyn roish my dug eh Ullee fo chosh. Ny lurg shen va livreys currit da Ean de Cursi. Tra v'eh seyr, haink eh gys Ree Rennell, hug oltaghey onnoroil da er y fa dy nee mac sy leigh da hene eh. Va Ean de Cursi er phoosey Affrica, inneen Ghorree. Hug ish er bun Manishter Voirrey ec Dreeym Yee, raad v'ee oanluckit.


61. 1205. Erreish da Ean de Cursi geddyn e hroshid reesht, hymsee eh sheshaght-chaggee feer vooar, as hug eh lesh Rennell Ree ny hEllanyn gys Ullee lesh lhuingys-chaggee jeh keead lhong bunnys. Ghow ad cheer ec purt Strangford as ren ad chemmal mygeayrt Cashtal Rath, agh dy neu-chiarailagh. Haink sheshaght-chaggee vooar fo kiannoortys Walter de Lacy orroo gyn yss, as v'ad currit er chea dy bollagh. Maghey shen, cha dooar rieau Ean de Cursi er ash yn thalloo echey.

62. 1210. Va Angus mac Horley er ny marroo marish e hree mec. Sy vlein cheddin leeid Ean Ree Hostyn flod jeh queig keead lhong gys Nerin, raad hug eh y cheer fo chosh. Eisht hug eh ayrn feer vooar jeh'n cheshaght-chaggee echey, fo chiannoortys Fuco, gys Mannin. Ayns kegeesh ren ad coyrt mow yn slane cheer dy bollagh. Erreish daue goaill kuse dy raanteenyn hie ad er ash gys Sostyn. Cha row Rennell ny e lught ooasle ayns Mannin ec y traa shen.

63. 1217. Hooar Niglas, Aspick ny hEllanyn, baase. V'eh oanluckit sy vanishter ec Bangor ayns Ullee. Ghow Rennell e ynnyd syn aspickys.

64. Son y lhaihder ta shin smooinaghtyn dy vel eh cooie nish dy chur coontey giare jeh dellal ny braaraghyn Rennell as Olaf.
64A. Hug Rennell Ellan Lioas da'n vraar echey, Olaf. T'ad gra dy vel yn ellan shoh ny smoo na ny hEllanyn elley. agh nagh vel monney cummaltee ayn, er y fa dy vel eh sleitagh as creggagh, as nagh vod fer traaue agh beggan jeh. Ta'n chooid smoo jeh ny cummaltee beaghey lesh shelg as eeastagh.

65. Nish hie Olaf magh dy ghoaill yn ellan shoh, as v'eh baghey myr dooinney boght ayns shen. Tra dennee eh nagh row yn ellan fondagh dy chummal seose eshyn hene as y cheshaght-chaggee echey, haink eh dy treishteilagh gys e vraar Rennell, va ayns ny hEllanyn ec y traa shen, as loayr eh rish myr shoh: "My vraar, my hiarn, my ree, shione dhyt dy nee yn eiraght aym's Reeriaght ny hEllanyn, agh fakin dy reih Jee uss dy reill urree, cha nel troo aym ort as cha nel drogh-aigney aym ort er y fa dy vel uss troggit gys yrjid reeoil. Agh nish ta mee guee ort dy chur dou, dty vraar, rheynn-cheerey ayns ny hEllanyn oddys cummal seose mish hene as my gheiney, son cha vod Ellan Lioas t'ou er chur dou jannoo shoh."

65A. Erreish da clashtyn yn aghin shoh, ren Rennell gialdyn dy goghe eh coyrle er y chooish lesh e chooinseil, as dy jinnagh eh cur freggyrt da yn laa er giyn. Tra haink y madran, va Olaf symnit gys Rennell. V'eh goit er egin ec Rennell, kianlt lesh geulaghyn, as currit gys Illiam Ree ny hAlbey dy ve freilt ayns pryssoon. Va shoh jeant, as hannee eh ayns geulaghyn sy phryssoon reeoil rish bunnys shiaght bleeaney. Ec jerrey yn earish shoh, hooar Ree Illiam baase, as haink e vac, Ollister, syn ynnyd echey. Roish my dooar eh baase, hug Illiam oardagh dy heyrey ooilley ny pryssoonee va cummit ayns y phryssoon echey. Myr shen, hooar Olaf seyrsnys reesht as hie eh gys e vraar Rennell ayns Mannin, as dy gerrid lurg shen hie eh roish marish sheshaght dy gheiney ooasle gys Compostella. Tra haink eh er ash veih'n troailtys echey, haink eh reesht gys Rennell, hug oltaghey creeoil da. Ec y traa shen, hug eh er Olaf dy phoosey Lauon, inneen fer ooasle ennagh veih Kione ny Cheerey as shuyr ben Rennell. Hug Rennell Ellan Lioas da Olaf. Ren Olaf guee aigh vie er e vraar as hie eh roish marish e ven as ren eh baghey ayns Lioas.

66. Shiartanse dy laghyn lurg shen ren Rennell, Aspick ny hEllanyn lurg Niglas, troailt gys ny hEllanyn dy chur shilley er ny kialteenyn. Ghow Olaf boggey mooar er y fa dy row mac e hayrey er jeet, as myr shen hug eh oardagh dy aarlaghey jinnair yindyssagh. Agh dooyrt Rennell rish Olaf " Cha jeanym ee mayrt, my vraar veen, derrey vees dty phoosey mee-leighoil jeant gyn-vree ec yn agglish." Dooyrt eh neesht, " Nagh vel fys ayd dy row uss poost rish ben vooinjerey da'n ven t'ou poost ree ec y traa t'ayn?"

66A. Cha dod Olaf obbal yn irriney, as ghow eh rish dy row y ven-vooinjerey eck myr co-lhiabbagh rish foddey. Myr shen, ec ard-whaiyl agglishagh, ren yn aspick Rennell gyn-vree yn poosey eddyr Olaf mac Ghorree as Lauon. Ny lurg shen phoose Olaf Cristeen, inneen Farghar, eearley Ross.

67. Va ben Rennell, Ben-Rein ny hEllanyn, jymmoosagh er y fa dy row e shuyr scarrit rish Olaf. Lesh sherruid as lesh goanlys hrog ee seose noidys eddyr Rennell as Olaf trooid cur screeuyn dy follit, fo ennym Rennell, gys e mac Gorree, v'er yn Ellan Skianagh ec y traa shen, dy ghoaill Olaf er egin as eh y varroo. Ga nagh row Gorree agh ny ghuilley, v'eh arryltagh dy yannoo ny va'n voir echey geearree dy noddagh eh shen y yannoo, as haggil eh sheshaght-chaggee tra hooar eh yn screeuyn shoh. Haink eh gys Ellan Lioas. Agh ren Olaf as shiartanse dy chaarjyn scapail ayns baatey beg veih Gorree, as haink eh gys e ayr-sy-leigh, eearley Ross. Ec y traa cheddin, ren Gorree cragh fud ny hellan, as, erreish da marroo shiartanse dy gheiney, hie eh er ash dy valley.

68. Ec y traa shen ren Paayl mac Valkey, fer-toshee yn Ellan Skianagh, as ny ghooinney cummeydagh lesh bree fud ny reeriaght, chea voish Gorree er y fa nagh baillish coardail rish dunverys Olaf, as duirree eh myr Olaf marish Farghar. Shiartanse dy laghyn lurg shen ren Olaf as yn eearley coardailys jeh caarjys, breearrey loo rish y cheilley. Haink ad ny-neesht lesh un vaatey gys yn Ellan Skianagh, raad ren ad follaghtyn ad hene ayns ynnydyn fadaneagh rish shiartanse dy laghyn. Fy yerrey hooar ad magh liorish peeikearyn dy row Gorree er ellan dy row enmyssit Ellan Cholumb Killey marish kuse dy gheiney, gyn goaill aggle roish gaue erbee. Myr shen haggil ad nyn lhianteyryn as nyn gumraagyn as adsyn va arryltagh d'eiyrt orroo jeh nyn yoin, as ayns tostid oie chiune, lhunn ad queig baatyn veih traie mysh kerroo meeilley veih Ellan Cholumb Killey, as cheau ad kiarkyl mygeayrt yn ellan. Tra hrog Gorree as e gheiney orroo dy moghey sy voghrey er giyn, honnick ad lesh yindys mooar dy row y noid chionney stiagh er dy chooilley heu. Hug ad moo nyn eilley, as hirr ad dy hassoo noi'n noid agh ayns fardail, son ayns mean yn astyr hionn Olaf as Paayl mac Valkey stiagh er yn ellan. Yiare ad sheese dy chooilley ghooinney hooar ad cheu-mooie jeh rullick ny hagglish. Ghow ad greim er Gorree as ren ad eh y gholley as y spoiy. Loayr Olaf noi'n atchim shoh, agh cha dod eh jannoo veg noi Paayl mac Valkey. Haghyr shoh sy vlein 1223.

69. Y sourey er giyn. ghow Olaf raanteenyn veih dy chooilley er toshee er ny hEllanyn. as eisht hiauill eh gys Mannin marish daa lhong yeig as feed as ghow ad cheer ec Runnysvie. Ec y traa shen rheynn Rennell as Olaf Reeriaght ny hEllanyn eddyr oc. Hooar Rennell Mannin as rishyn dooyrt ad Ree. Hooar Olaf beaghey veih ny Manninee as hie eh marish e heshaght gys yn ayrn echey jeh ny hEllanyn.

70. Sy vlein er giyn hie Rennell as e heshaght Vanninagh marish Alan, Chiarn Ghalloway, er thurrys gys ny hEllanyn. V'eh geearree goaill er ash voish Olaf, e vraar, yn ayrn shen jeh'n cheer v'eh er chur da. Agh cha by vie lesh ny Manninee jannoo caggey noi Olaf ny noi cummaltee ny hEllanyn er y fa dy row ad graihagh orroo, as myr shen haink Rennell as Alan dy valley gyn veg jeant oc.

71. Tammylt lurg shen, lhig Rennell er dy row eh troailt gys cooyrt Ree Hostyn. Myr shen, hooar eh keead mark veih ny Manninee, agh hie eh gys cooyrt Alan, Chiarn Ghalloway. Ec y traa cheddin hug eh yn inneen echey dy ve poost rish mac Alan. Tra hooar ny Manninee magh yn chialg shoh v'ad feer chorree as hug ad fys er Olaf as ren ad ree jeh dy reill harrystoo.

72. 1226. Hooar Olaf er ash yn eiraght echey, ta shen dy ghra, Reeriaght Vannin as ny hEllanyn, va fo reill Rennell e vraar rish hoght bleeaney jeig as feed, as reill eh dy sheeoil rish daa vlein.

73. 1228. Ren Olaf, e gheiney ooasle, as adsyn jeh ny Manninee va ny smoo dunnal, shiaulley gys ny hEllanyn. Tammylt beg erreish daue goll ersooyl, haink Alan Chiarn Ghalloway, Thomaase Eearley Atholl, as y Ree Rennell gys Mannin lesh sheshaght chaggee vooar. Ren ad spooilley slane jiass yn Ellan. Ren ad spooilley ny kialteenyn, varr ad dy chooilley ghooinney oddagh ad y ghoaill, as va jiass Vannin bunnys jeant myr faasagh oc. Eisht hie Alan er ash gys Galloway, agh daag eh ny fir-oik echey er yn Ellan dy chur er ash da keeshyn ny cheerey. Agh haink Ree Olaf er ash, as erreish da ad y chur er chea, hooar eh er ash e reeriaght. Eisht ghow ny Manninee, va roish shen skeaylt noon as noal, toshiaght dy heet er ash gys nyn dhieyn as dy vaghey ayns sauchys.

73A. Sy gheurey jeh'n vlein cheddin, haink Rennell gyn-yss ayns mean ny hoie lesh queig lhongyn veih Galloway as hug eh er aile ooilley lhongyn Olaf e vraar as lhongyn ooilley fir-toshee yn Ellan ec Inish Pherick. Hie eh mygeayrt yn Ellan, geearree dy yannoo shee lesh e vraar, as hannee eh ec purt Runnysvie mysh daeed laa.

74. Sy traa shen hooar eh aigney mie ooilley pobble y jiass as hymsee eh ad huggey. Loo shiartanse jeu dy beagh ad arryltagh dy gheddyn baase er e hon derrey yioghe eh er ash yn lieh ayrn jeh Reeriaght ny hEllanyn. Agh er y laue elley. va Ree Olaf geddyn cooney veih cummaltee y twoaie. Er y fa dy row eh jesh ocklagh, haink ymmodee jeu gys e vrattagh . Er y ch iarroo laa jeig jeh Toshiaght-Arree, ta shen er Laa Noo Valentine. ren y daa heu jannoo caggey. Haink Olaf marish e hidooryn gys y voayl enmyssit Tynvaal, raad duirree eh rish tammylt beg. Eisht haink Rennell e vraar rish as reagh eh e heshaght-chaggee ayns ordyr. Hoie Olaf orroo dy doaltattym as hug eh ad er chea goll rish kirree. Ayns y chaggey, ghow possan dy riftanyn greim er Ree Rennell as varr ad eh. Haghyr shoh gyn-yss da Olaf, agh ga dy row eh seaghnit dy mooar liorish y naight, cha ghow eh veg y chooilleen er y hon choud's v'eh bio. Huitt mooarane deiney sy chaggey.

74A. Va jiass yn Ellan currit mow liorish possan dy roosteyryn varrey, ren faagail y cheer goll rish faasagh. Ren maynee Manishter Rushen cur lhieu corp Rennell gys Manishter Voirrey ec Furness, raad v'eh oanluckit ayns y voayl va reiht ec Rennell choud's v'eh foast bio.

75. Lurg shoh, hie Olaf dy chur shilley er cooyrt Hakon, Ree Loghlyn. Agh roish my raink eh, denmys Hakon fer ooasle ennagh jeh'n sluight reeoil enmyssit Ospak mac Asmund dy ve Ree ny hEllanyn. Hug eh yn ennym Hakon er y fer shoh. Hie yn Hakon shoh marish Olaf as Gorree Dhone, mac Rennell, lesh sheshaght vooar dy Loghlynee gys ny hEllanyn. Tra haink ad gys Ellan Voaid, v'ad geearree goaill greim er y chashtal er egin. Agh woaill clagh yn Hakon shoh as hooar eh baase. V'eh oanluckit ayns Ellan Ee.

76. 1230. Haink Olaf marish Gorree Dhone as ny Loghlynee gys Mannin, raad rheynn ad Reeriaght Vannin as ny hEllanyn eddyr oc. Hooar Olaf Mannin; as hie Gorree roish gys ny hEllanyn, as hie eh er marroo ayns Lioas. Lurg e vaase ghow Olaf yn slane Reeriaght choud's v'eh bio.

77. 1237. Er y chied laa as feed jeh Mee ny Boaldyn, ren Olaf mac Ghorree, Ree Vannin as ny hEllanyn, geddyn baase er Inish Pherick. V'eh oanluckit ayns Manishter Voirrey ec Rushen. Reill eh un vlein jeig ayns Maonin; ghaa vlein as Rennell bio, as nuy bleeaney lurg e vaase. Haink Harald mac Olaf dy ve Ree. V'eh kiare bleeaney jeig dy eash tra ghow eh toshiaght dy reill, as v'eh reill rish daa vlein yeig. Sy chied sourey jeh'n reiltys echey ayns Mannin, hiauill eh marish ooilley ny fir-toshee echey gys ny hEllanyn, faagail Loghlan, dooinney mooinjerey da, myr kiannoort derrey harragh eh er ash veih ny hEllanyn. Tra raink eh ny hEllanyn hooar eh oltaghey boggoil as arrymagh voish ny hEllanee.

78. Syn ouyr er giyn hug Harald ny tree mec Neale, er-ennym Dugal. Thorkel, as Molmore, marish carrey da enmyssit Joser)h. gys Ellan Vannin, as ghow ad cheer ec Inish Pherick. Tree laa erreish daue cheet, er y wheiggoo laa as feed jeh Jerrey Fouyir, va co-hionnal jeh ooilley cummaltee Vannin er ny chummal ec Tynvaal. Va'n troor dy vec Neale ec y chaglym shoh marish ooilley nyn vir choonee ren ad cur lhieu voish ny hEllanyn. Haink Loghlan, fer-coadee Vannin, gys ynnyd y chruinnaght shen neesht, marish ooilley ny caarjyn echey as adsyn ooilley oddagh eh y hymsaghey dy chooney lesh, er y fa dy row eh goaill aggle roish mec Neale er son yn noidys v'eddyr oc. Lurg mooarane lhuney veih gagh cheu, tra nagh dod fer ad y hayrn gys shee er aght erbee, roie yn daa er-toshee magh ass y chaglym as ren ad caggey noi ry hoi. Hooar deiney Loghlan y varriaght as varr ad jees jeh mec Neale, Dugal as Molmore, as Joseph, carrey Harald. Ren ny fir elley chea. Lurg y taghyrt shoh skeayl y co-hionnal, as hie dy chooilley ghooinney dy valley gys e hie hene.

78A. Syn arragh er giyn, haink Harald er ash gys Mannin veih ny hEllanyn. Ghow eh cheer ec Runnysvie, as er y laa haink eh, ren Loghlan as ooilley ny fir-choonee echey chea voish Harald, shiaulley gys y Thalloo Vretnagh. Hug eh lesh e gholtey, Gorree mac Olaf, guilley as ambee mie echey. V'ad shiaulley feiy'n laa shen as fud ny hoie, bunnys, derrey v'ad cheet er gerrey da'n clyst varrey Bretnagh. Tra v'ad er chee goll stiagh sy phurt reiht oc, chelleeragh ghow yn gheay toshiaght dy heidey nyn oi. Va sterrym agglagh ayn as v'ad er nyn imman ersooyl veih'n phurt, as hurr ad coayl-lhuingey er ynnyd creggagh. Va Loghlan nane jeh ny kied deiney dy chlamey yn thalloo, agh tra cheayll eh Gorree geamagh er e chooyl, lheim eh er ash sy lhong er y fa dy row eh arryltagh dy chur seose e vioys son y ghuilley. Ghow eh yn guilley ayns e roihaghyn as phrow eh dy debejagh dy roshtyn yn thalloo, agh huitt yn jees oc sheese sy volg-lhuingey as v'ad baiht. Va'n lhong lhieent lesh ushtey gys y laare-lhuingey syrjey, as heillagh fer dy row yn keayn sy lhong as cha nee yn lhong va sy cheayn. Va mysh daeed dooinney baiht maroo; scoan chossyn lheid yn earroo dy leih roue.

79. 1238. Va Gospherick as Guilleychreest, mac Mac Kerthac, currit liorish Ree Loghlyn gys Mannin. Cheau ad magh Harald, Ree Vannin, er y fa dy dobb eh goll gys yn chooyrt Loghlynagh. Ghow ad kiannoortys ny cheerey ooilley as haggil ad ny keeshyn reeoil gys ymmyd Ree Loghlyn.

80. Shimmey keayrt haink Harald gys Mannin, agh hass Gospherick as Guilleychreest n'oi er y traie as cha lhig ad da cheet er cheer marish e heshaght-chaggee, ny lhiggey da'n phobble red erbee femoil y chur da. Myr shen, hie eh er ash gys ny hEllanyn as duirree eh ayns shen.

81. 1239. Hooar Harald coyrle creeney as ymmydoil. as ren eh troailt gys cooyrt Ree Loghlyn, raad hannee eh rish ny smoo na daa vlein. Tra va'n traa foddey shen harrish hooar eh fy-yerrey foayr Ree Loghlyn, hug Reeriaght ny hEllanyn da, va lesh Gorree. Rennell, as Olaf, roish, as ren yn ree yn gioot shen y niartaghey lesh e heal da Harald as e eiraghyn son dy bragh.

82. 1240. Hooar Gospherick baase ec Keeill Vayll as v'eh oanluckit ayns Manishter Voirrey Rushen.

83. 1242. Haink Harald mac Olaf er ash gys ny hEllanyn tra hie Reeriaght Vannin as ny hEllanyn er shickyraghey da liorish Ree Loghlyn, haggil eh cooidjagh flod mooar as sheshaght-chaggee vooar ayns shen, as hiauill eh gys Mannin. Ghow eh cheer ec Inish Pherick as hug ooilley cummaltee Vannin oltaghey boggoil as sheeoil da. Tra honnick Harald cre cho caarjoil as va'n oltaghey, stow eh cooid as stoyr er ny deiney hug eh lesh veih ny hEllanyn as hug eh dy valley ad. Maghey shen, ghow eh toshiaght dy reill ayns Mannin lesh fea as shee. Va e lhing ayns Mannin feer sheeoil, as va shee as caarjys neu-vrishlagh echey rish ree Hostyn as ree Nalbin.

84. 1247 (1246) Goll rish e ayr, va Harald jeant ny reejerey ec Enree Ree Hostyn. Va onnor vooar er ny choyrt da Harald as giootyn leaghagh, as haink eh dy valley.

85. Sy vlein cheddin (1247) ren Ree Loghlyn symney Harald gys e chooyrt. Hie eh roish dy chelleeragh, syn ouyr, goaill y raad dy siyragh gys Loghlyn. Hug Ree Loghlyn oltaghey onnoroil da, as hug eh da yn inneen echey dy ve poost rish. Dooyrt y ree neesht dy jinnagh eh eh y ghloyraghey as y hroggal gys lheid yn yrjid as nagh rosh fer erbee jeusyn va er reill ayns ny hEllanyn roie.

86. Sy vlein cheddin ren Simon jeh cooinaghtyn bannit, Aspick ny hEllanyn, geddyn baase ec Keeill Vayl yn Ard Ainle er y laa jerrinagh jeh Toshiaght-Arree. V'eh oanluckit er Inish Pherick ayns Ardagglish Charmane, va currit er bun echey hene. V'eh ny aspick rish hoght bleeaney jeig as v'eh shenn dy liooar tra hooar eh baase. Lurg e vaase, va Laurys dy row, va Ardjoghan Vannin ec y traa shen, reiht lesh unnaneys aigney as lesh coardailys slane whaiyl-agglish Vannin dy ve aspick. Hiauill eh dy chelleeragh gys Loghlyn dy chur eh hene kionfenish Ree Harald as Ardaspick Trondheim, yn fer-agglish lhisagh eh y chasherickey. Agh dobb Harald Laurys y phointeil myr aspick er y fa dy dooar eh screeunyn ennagh veih Mannin va loayrt n'oi. Cha baillish Harald pointeil Laurys derrey ragh eh er ash gys Mannin marish, as veagh Laurys reiht liorish ooilley fir ny hagglish as ooilley yn pobble.


87. 1249. Hiauill Harald mac Olaf. Ree Vannin as ny h-Ellanyn. voish Loghlyn mysh Laa'l Vayl marish e ven, inneen Ree Loghlyn. as marish yn aspick Laurys as ymmodee fir ooasle elley, as eh geearree cheet er ash dy valley. Tra haink ad er gerrey da Sheltyn va sterrym agglagh ayn. Va'n lhong caillit as v'ad ooilley baiht. Ren dy chooilley pheiagh as enney echey er yn Ree dobberan dy trimshagh er y fa dy row eh caillit. Ghow e vraar Rennell e ynnyd er yn stoyl reeoil.

88. 1249. Ghow Rennell mac Olaf toshiaght dy reill ayns Mannin er y cheyoo laa jeh Mee ny Boaldyn. Er y jeihoo laa as feed jeh'n vee cheddin v'eh marrooit liorish reejerey enmyssit Ivar as e gheiney ayns lheeanee er y cheu yiass jeh Keeill ny Trinaid ayns Rushen. V'eh oanluckit ayns Manishter Rushen. Lurg e vaase ghow Harald mac Ghorree Dhone toshiaght dy reill ayns Mannin.

89. Ec y traa shen haggil Ollister Ree ny hAlbey flod mooar dy chur ooilley ny hEllanyn fo chosh. Agh tra raink eh Ellan Kerrera, haink chiassaght er as hooar eh baase ayns shen. Va e chorp er ny chur gys Manishter Valross, raad hie eh er oanluckey lesh stoamid. Ghow e vac Ollister, nagh row agh ny ghuilley, toshiaght dy reill ayns e ynnyd.

90. Erreish da goaill dy aggairagh ardennym as ardjys Ree Vannin, ren Harald mac Ghorree Dhone eebyrt bunnys ooilley fir-toshee as fir-ooasle Ree Harald mac Olaf as hug eh ny fir echey hene syn ynnyd oc.

91. Mirryl jeant liorish Noo Voirrey:
Va fer-toshee dy row enmyssit Donal, shenn ghooinney ooasle, va Harald mac Olaf coontey dy ve ny s'feeu na fir elley. Va Donal geearree scapail veih translaase Harald mac Ghorree Dhone, as er y fa shen haink eh gys Manishter Rushen marish e vac aeg. Agh deiyr Harald mac Ghorree er gys shen. Er y fa dy nee boayl casherick v'ayn, cha dod eh Donal y ghoaill er-niart, as myr shen loayr eh rish lesh goan brynneragh: " Cre'n fa t'ou geearree chea voym myr shoh? Cha nel eh foym jannoo assee erbee dhyt." Yiall Harald lesh breearrey dy beagh Donal sauchey, as haink lesh cur er Donal dy chredjal dy voddagh eh goll gys boayl erbee sy cheer raad baillish. Va Donal coontey breearrey yn Ree dy ve ynrick, as haink eh magh ass y vanishter geiyrt er Harald. Dy gerrid lurg shen, ghow yn Ree Donal dy kialgeyragh gyn scansh erbee y chur da'n vreearrey echey, as v'eh kianlt as currit ersooyl gys ellan ayns logh ec Myroscogh, raad v'ad freayll arrey chionn er. Nish va treishteil as credjue mooar ayns y Chiarn ec Donal. Cre cho mennick as oddagh eh shen y yannoo, yinnagh eh gliooney sheese as goaill padjer rish y Chiarn dy ve livreyit veih e vondiaght liorish aghin ny Moidyn Bannee (son va ennym ny Moidyn er y Vanishter raad v'eh goit dy molteyragh).

9IA. As dy jarroo hooar eh cooney Yee. Laa dy row. tra v'eh ny hoie sy chamyr-phryssoon echey as nagh row agh daa ghooinney freayll arrey er son va ny fir elley er n'gholl magh mysh nyn gooishyn hene, huitt ny geulaghyn dy doaltattym veih e abaneyn. Syn aght shen hooar eh caa dy scapail, agh heill eh dy gosnagh eh roish ny speeideilee ayns yn oie tra veagh ny arreyderyn nyn gadley. Er y hon shen, phrow eh dy chur ny geulaghyn er ash er e abaneyn agh cha dod eh. Chred eh dy haghyr shoh trooid aigney Yee, as myr shen hug eh mysh e pherree as e chloagey as hie eh roish as goaill toshiaght dy hea. Agh honnick fer elley jeh ny arreyderyn. va gobbraghey myr fuinneyder ayns shen, as dirree eh seose dy chelleeragh as deiyr eh er Donal. Tra v'eh er n'gholl tammylt v'eh cho aggindagh dy ghoaill greim er yn scapailtagh as dy huitt yn arreyder harrish kionnan-fuygh as scoan nagh vrish eh e lurgey. Er yn aght shoh, trooid mirril cronnal Yee, y dooinney va er-y-gerrid shirrey dy roie, nish cha dod eh shassoo. Myr shen, hooar Donal e heyrsnys trooid grayse Yee as er y trass laa haink eh gys Manishter Rushen, raad hug eh bwooise da Jee as E Voir smoo myghinagh son e heyrsnys. Ta shin er chur sheese yn coontey shoh chiart myr cheayll shin eh veih beeal yn dooinney hene.

92. 1250. Hooar Harald mac Ghorree Dhone screeunyn dy hymney eh gys cooyrt Ree Loghlyn. Va'n Ree corree rish er y fa dy ghow Harald yn Reeriaght dy aggairagh, as chum eh eh marish ayns Loghlyn gyn lhiggey da goll er ash gys ny hEllanyn.

93. Sy vlein cheddin haink Magnus mac Olaf, as Ean mac Dugal marish kuse dy Loghlynee gys Mannin raad ghow ad cheer ec purt Runnysvie. Hug Ean mac Dugal chaghteryn gys yn phobble Manninagh, ginsh daue: "Lheid as lheid ny saraghyn ta Ean Ree ny hEllanyn cur diu." Tra cheayll ny Manninee ad gra ree ny hEllanyn rish Ean as cha nee rish Magnus mac Olaf, v'ad jymmoosagh erskyn insh as cha by vian lhieu ve geaishtagh rish goan ny chaghteryn ny sodjey. Hie ny chaghteryn er ash gys Ean nyn jiarn, as dinsh ad da ny va er daghyrt. V'eh feer chorree as dy chelleeragh hug eh oardagh da'n cheshaght-chaggee echey dy ghoaill seose nyn armyn, as dy ghoaill cheer er Ellan Vayll. Ayns shen hug eh orroo soie sheese ayns straneyn, myr dy beagh ad er chee jannoo caggey. Hug eh oardagh daue dy ve aarloo ec irree ny greiney er y laa er giyn dy yannoo caggey noi ny Manninee mannagh giallagh ad shen dy chur seose jeh nyn yoin cre erbee yinnagh ad y hirrey. Agh tra honnick ny Manninee ny straneyn noidagh, hie ad sheese dy daaney gys yn traie raad hass ad neesht ayns cummaghyn-chaggee fuirraghtyn dy dunnal rish ny haghyragh. Tra haink traie ny marrey, as y raad gys yn ellan foshlit reesht, hayrn Ean as e gheiney er ash gys nyn lhongyn, agh va ymmodee jeu foast rouail er yn ellan, as paart jeu gaarlaghey beaghey. Dy anmagh syn astyr ren dooinney aeg dy row, va geiyrt er Ivar yn reejerey, soie er ny noidyn marish ymmodee cummaltee ny hEllanyn. Varr ad kuse dy gheiney as va ymmodee fir elley baiht as adsyn snaue er chea gys ny lhongyn

94. Cha nel ourys aym dy dooar Ean as e heshaght ny v'ad toilchin er y fa dy row ad moyrnagh as ard-vooaralagh as er y fa dy dobb ad goaill yn coardailys-shee heb ny Manninee. Son ec shiaght er y chlag sy vadran loayr ny chaghteryn Manninagh ny goan shoh heese: "Whilleen jeu as hug Ree Loghlyn as yeeaghys dooin ny screeunyn echey, foddee shiu goaill cheer ayns sauchys, as beemayd biallagh rish oardagh erbee ta'n ree myghinagh ain er chur dooin." Agh cha yeeagh ad screeunyn da cummaltee Vannin, as cha dug ad freggyrt kiune, as cha bailloo goaill red erbee va cummaltee Vannin chebbal daue. Yn laa er giyn, choud's va ny fir-brishee stiagh faagail yn Ellan as jymmoose mooar orroo, hrog sterrym mooar as chaill ad mooarane jeh ny fir-toshee oc ayns coayl lhuingey.

95. 1252. Haink Magnus mac Olaf er ash gys Mannin, raad hug ooilley ny Manninee oltaghey gennal da, as ghow ad eh myr nyn ree.

96. 1253. Hie Magnus mac Olaf roish gys cooyrt Ree Loghlyn as hooar eh failt onnoroil veih'n Ree. Hannee eh ayns shen marish rish blein.

97. 1254. Ren Hakon, Ree Loghlyn, soiaghey Magnus mac Olaf ny ree harrish ooilley ny hEllanyn va ny reeaghyn v'ayn roish er n'gheddyn myr nyn eiraght, as ren eh niartaghey lesh yn seal echey dy beagh yn Reeriaght son dy bragh ec Magnus as ec ny eiraghyn echey, myr sy chied ynnyd ec e vraar Harald. Tra cheayll as honnick noidyn Vagnus yn gialdyn shoh, chaill ad nyn dappey son va ooilley nyn dreishteil ersooyl. Agh Magnus, jeant Ree Vannin as ny hEllanyn trooid Ree Loghlyn, daag eh cooyrt Hakon lesh onnor mooar, as haink eh er ash dy valley.

98. 1256. Hie Magnus, Ree Vannin as ny hEllanyn, gys cooyrt Ree Hostyn, hug oltaghey kenjal as arrymagh da. Ren eh reejerey jeh, as hug eh dy valley eh, lesh onnor mooar as giootyn leaghagh.

99. 1257. Sy wheiggoo blein jeh'n aspickys echey, ren yn Ayr Arrymagh Rigard, Aspick ny hEllanyn, casherickey keeill Voirrey ec Rushen, ayns fenish Vagnus Ree Vannin as ny hEllanyn ayns y wheiggoo blein jeh'n lhing echey, as tra va Simon ny abb.

100. 1263. Hiauill Hakon, Ree Loghlyn, gys Nalbin, as er y fa nagh daink eh lesh veg y yannoo haink eh er ash gys Ellanyn Orc, raad hooar eh baase ec Kirkwall. Syn arragh lurg shen va'n corp echey currit lesh gys Loghlyn, as v'eh er ny oanluckey ayns Keeill ny Trinaid Casherick ayns Bergen.

101. 1265. Hooar Magnus mac Olaf. Ree Vannin as ny hEllanyn, baase er y chiarroo laa as feed jeh Mee Houney ayns y chashtal ayns Rushen. V'eh oanluckit ayns Manishter Voirrey ayns Rushen.
102. 1266. Hie Reeriaght Vannin as ny hEllanyn fo reiltys Ollister Ree ny hAlbey.

103. 1274. Va Edard er ny chrooiney myr Ree Hostyn ayns Lunnin. Sy vlein cheddin va ard chooinseil ny hagglish er ny chummal ec Lyons fo stiurey Gregor X. Sy vlein cheddin ren Margaid Ben Rein ny Albinee, inneen Enree Ree Hostyn, as shuyr Ree Edard, geddyn baase. T'ee oanluckit ec Doonferlin.

104. 1275. Er y chiaghtoo laa jeh Jerrey Fouyir ghow Ollister, Ree ny hAlbey, cheer ec Runnsyvie, as y laa er giyn, roish irree ny greiney, ren e heshaght-chaggee jannoo caggey noi ny Manninee. Hooar ny Albinee y varriaght, as ayns y chaggey va queig cheead Manninee as shiaght jeig as feed er nyn marroo. Myr shen, hie yn ronney shoh heese er screeu:

105. Huitt queig keayrtyn keead, as tree keayrtyn jeih, as shiaght,
Cur shiu twoaie, Vanninee, da tooilley smaght!

106. 1313. Ren yn Chiarn Robard, Ree ny hAlbey, goaill cheer lesh lhuingys-chaggee mooar ec Rhumsaa er y hoghtoo laa jeig jeh Mee ny Boaldyn. Er y Doonaght lurg shen hie eh gys y vanishter ec Doolish as hannee eh ayns shen fud ny hoie. Jelune lurg shen, hionn eh stiagh er Cashtal Rushen va er ny endeil liorish Donaghey mac Dugal noi'n ree shen derrey'n Jemayrt lurg Laa'l Pharlane, tra ghow Robard yn cashtal er egin.

107. 1316. Mysh irree ny greiney Jerdein Frastyl, ren Rigard le Mandeville as e vraaraghyn goaill cheer ec Runnysvie lesh deiney ooasle as spooilleyderyn elley as lhuingys-chaggee mooar voish Nerin. Hug ad nyn sidooryn er traie marish nyn eillaghyn as mergaghyn as ooilley nyn gooid, as hirr ad bee, ollagh, as argid er y phobble er y fa dy row ad er choayl dy chooilley nhee ayns caggey gyn jerrey va nyn noidyn jannoo nyn oi. Er yn aght shoh hug ad chaghteryn gys ardwhaiyl yn Ellan lesh aghinyn, agh dreggyr fir yn ardwhaiyl nagh derragh ad veg daue, agh dy jinnagh ad cheet nyn guaiyl er y vagher-chaggee. Tra haink ad er ash, dinsh ny chaghteryn da Rigard as da e heshaght ny va ny Manninee er ghra. Hug y freggyrt shoh ferg er ny Yernee as ghow ad yn arrane-chaggee, as ren ad aarloo son caggey. Reagh ad ad hene ayns daa chummey-chaggee as haink ad er nyn doshiaght gys ny linnaghyn Manninagh derrey haink ad gys bun Vaarool y Jiass, raad veeit ad ry cheilley ayns magher, raad va fer enmyssit Ean le Mandeville fieau. Eisht. ayns shen, ren ad un heshaght jeh'n jees, as ghow ad toshiaght dy chaggey noi ny Manninee. Cho leah as hoie ad orroo. ren ny Manninee ooilley chea myr unnane. as huitt mysh daeed jeu. Deiyr ny sidooryn-coshey as ny sidooryn chabbyl Yernagh orroo. as lhott ad as varr ad ymmodee jeu. Hrog ad myr spooilley dy chooilley red mie sy cheer. as reuyr ad seose dy soccaragh argid dy liooar va er ny chur fo halloo ayns ymmodee buill foddey er dy henney. Eisht haink ad gys Manishter Rushen. raad spooill ad yn stoo-thie, yn ollagh, as ny kirree gyn veg aagail. Cheau ad mee myr shoh, as eisht laad ad nyn lhongyn lesh reddyn share ny cheerey as hie ad er ash dy valley.


















ASPICKYN VANNIN AS NY hELLANYN

Shoh ny h-Aspickyn reill aspickys Vannin veih traa Ghorree Crovan as tammylt beg roish shen.

1. Rolf va'n chied aspick roish my ghow Gorree Crovan toshiaght dy reill, as t'eh ny lhie ayns keeill Vaghal. Er-dyn laghyn Noo Pherick, ta grait dy ve yn chied ghooinney ren preacheil yn Credjue Creestee rish ny Manninee, shimmey aspick v'ayn, gyn ourys, agh sy choontey shoh, s'liooar goaill toshiaght lesh Rolf. S'liooar dooin, ta shin gra, son nagh vel fys erbee ain quoi ny cre ny aspickyn v'ayn roish Rolf er y fa nagh vel recortyssyn ain jeu, as nagh geayll shin veg y skeeal shickyr veih nyn shennayryn my nyn gione.

2. Lurg Rolf va Illiam aspick.

3. Lurg Illiam, rish lhing Ghorree Crovan, she Hamond mac Jole, ny Vanninagh, va aspick.

4. Lurg Hamond va Sostnagh enmyssit Gamaliel syn aspickys. V'eshyn oanluckit ayns Peterborough ayns Sostyn.

5. Ny yei shen va Rennell yn Loghlynagh stiurey yn Agglish Vanninagh. Shen yn chied er ghiall ny pessonyn yn trass ayrn jeh'n cheet-stiagh oc da son dy beagh ad seyr veih dy chooilley cheesh elley boallagh lesh yn aspick aggyrts orroo.

6. Ny yei shen she Christinus jeh Argyle va'n aspick. T'eh ny lhie oanluckit sy vanishter ec Bangor.

7. Eisht va Mayll, Manninagh, yn aspick. V'eh ny vaynagh arrymagh as meeley, ayns y jannoo as yn ymmyrkey-bea echey. V'eh feer henn tra hooar eh baase ec Manishter ny Farraneyn, raad v'eh er ny oanluckey lesh onnor.

8. Ny yei shen she Niglas, dooinney voish Argyle. va'n aspick. Hie eshyn er oanluckey ayns Manishter Vangor.

9. Haink Rennell ny yei. V'eh ny ghooinney ooasle jeh'n sluight reeoil ren reill yn aspickys dy pooaral. Ga dy row yn corp echey dy kinjagh annoon as aslaytagh. cha huitt eh ayns lhiastid er y hon shen. agh lurg da v'er n'ymmyrl;ey feanish mie, hayrn eh ennal son y keayrt s'jerree, cur bwooise da Jee. V'eh oanluckit ayns Manishter Noo Voirrey ec Rushen.

10. Lurg Rennell she Ean mac Hefar va'n aspick. V'eshyn loshtit gy baase liorish aile mee-haghyrtagh as neuchiarailys e harvaantyn. T'eh ny lhie oanluckit ec Jervaulx ayns Sostyn.

11. Eisht haink Simon jeh Argyle, dooinney creeney va mie ynsit ayns ny Scriptyryn Casherick, dy reill Agglish ny hEllanyn. Tra v'eh ny henn ghooinney hooar eh baase ayns Keeill Vayll. T'eh ny lhie oanluckit ayns Ardagglish Charmane, va currit er bun echey hene. Lurg e vaase va'n aspickys follym mysh shey bleeaney.

12. Lurg Simon, Aspick arrymagh Agglish ny hEllanyn, haink Sostnagh enmyssit Rigard. V'eshyn er ny chasherickey myr aspick sy Raue liorish Ardaspick Trondheim. V'eh stiurey Agglish ny hEllanyn dy ooasle rish tree bleeaney as feed. Tra v'eh cheet dy valley veih'n ardchooinseil ayns 1274, hooar eh baase ec Langalyver ayns Copland. V'eh er ny oanluckey ayns Manishter Voirrey ec Furness.

13. Lurg Rigard reill Markys voish Galloway Aspickys ny hEllanyn rish kiare bleeaney as feed er aght feer ooasle. V'eh er ny eebyrt magh liorish ny Manninee, as myr shen va ooilley kialteenyn ny Manninee dooint rish tree bleeaney. Tra hooar Rigard cuirrey dy heet er ash, hrog eh myr keesh ping veih dy chooilley hie va chiollagh ayn, as lurg da shen v'er ny eeck va kerraghey ny hagglish er ny chur ry lhiattee. Ta'n cheesh shoh foast er ny eeck da dy chooilley aspick tra hig eh dy valley voish ny hEllanyn, coardail rish yn chenn chliaghtey. Va Markys ny ghooinney giastyllagh as meen, as tra v'eh ny henn ghooinney as doal, hooar eh baase. T'eh ny lhie oanluckit ayns Ardagglish Charmane en Inish Pherick.

14. Ren Alan jeh Galloway goaill ynnyd Varkys syn aspickys. Ren Alan, reill Agglish ny hEllanyn lesh onnor, geddyn baase er y wheiggoo laa jeig jeh Toshiaght Arree sy vlein 1321. V'eh er ny oanluckey ayns keeill Voirrey ec Rothesay er Ellan Voaid.

15. Lurg Alan haink Guilley Vreeshey mac Lellan veih Galloway, va Aspick ny hEllanyn rish ghaa vlein dy lieh. V'eh oanluckit ayns keeill Voirrey er Ellan Voaid, myrgeddin.

16. Lurg eshyn haink Albinagh enmyssit Bernard, va er ny oanluckey sy vanishter ec Kilwinning ayns Nalbin. V'eshyn ny aspick rish tree bleeaney.

17. Lurg eshyn haink Albinagh enmyssit Thomaase. V'eshyn ny aspick rish hoght bleeaney jeig, as hie eh er oanluckey ec Scone ayns Nalbin. Hooar eh baase er yn eedoo laa jeh Mean Fouyir. 1348. Shen y chied aspick ren faastey feed skillin ass kialteenyn Vannin myr keesh enmyssit procuratio. Shen yn chied aspick neesht hug er pessonyn yn Ellan dy eeck da ny jagheenyn hooar ad veih dy chooilley 'er elley va gobbraghey er yn eeastagh-marrey.

18. Ann. Dom. 1348. Reih saggyrtyn Ellan Vannin Illiam Russell. Manninagh, abb Vanishter Rushen, ayns Ardagglish Charmane er Inish Pherick, dy ve Bochilley-anmey Agglish ny hEllanyn. Hie eh er casherickey ec Avignon liorish yn Phaab Clement Vl, as she eshyn va'n chied aspick reiht er ny hEllanyn y ve casherickit as shickyrit liorish y Phaab hene. Ooilley ny aspickyn roish Illiam, v'ad cliaghtit goll er shickyraghey as er casherickey liorish ardaspick Trondheim, va nyn jiarn-aspick hene.

18A Hooar eh baase ec Ramshead er y chied laa as feed jeh Averil, 1374, as v'eh er ny oanluckey ayns Manishter Voirrey ec Furness. V'eh abb Vanishter Rushen rish hoght bleeaney jeig as v'eh Aspick ny hEllanyn rish shey bleeaney as feed.

19. Jerdein, y laa s' jerree jeh Mee ny Boaldyn, ta shen dy ghra, Feailley Chorp Chreest, va Ean Donaghey, Manninagh, er ny reih myr bochilley-anmey as Aspick ny hEllanyn liorish saggyrtyn Vannin ayns Ardagglish Charmane. Laa'l Leonard lurg shen v'eh er ny hickyraghey ec Avignon liorish y Phaab Gregor XI. As Laa'l Catreeney lurg shen v'eh er ny chasherickey dy crauee marish hoght aspickyn elley ayns manishter ny braaraghyn preacheil. V'eh casherickit liorish y Cardinal Palestrina, va Ardaspick Canterbury keayrt dy row. Er Feailley Chyndaays Phaayl, Ann. Dom. 1376, SY trass vlein neayr's hooar eh yn casherickey echey, v'eh er ny hoiaghey dy arrymagh ayns e ardagglish hene. Ec e chied erin aspickagh va ymmodee ourallyn er nyn jebbal da. Er y raad dy valley veih Avignon v'eh goit as kianlt lesh geulaghyn as currit ayns pryssoon ec Boulogne ayns Picardy, agh lurg shen hie queig cheead mark er eeck dy heyrey eh.



JERREY'N RECORTYS













CAGLIEEYN NY THALLOOINYN AGGLISHAGH



1. Shoh yn cagliagh eddyr thalloo y ree as thalloo maynee Rushen: t'eh goll liorish boalley as jeeig t'eddyr Villa Castelli as thalloo ny maynee.

2. Eisht t'eh loobey my heear eddyr lheeanee ny maynee as Villa MacAkoen.

3. T'eh goll sheese liorish y trooan eddyr Bylozen as thalloo ny maynee, as t'eh chyndaa gys Hentre.

4. T'eh goll mygeart y thalloo cheddin voish Hentre as Trollatofthar liorish y voalley as y jeeig. Eisht t'eh goll sheese liorish y voalley cheddin as y jeeig cheddin gys yn awin faggys da Oxwath.

5. T'eh goll seose yn awin cheddin gys strooan eddyr Aryeuzryn as Staynarhea, as eisht seose gys y coan enmyssit Fanc.

6. T'eh goll seose y clieau enmyssit Worzefel as t'eh goll sheese gys y trooan enmyssit Mouru. Veih shen t'eh goll seose veih'n trooan liorish y shenn voalley gys Rozefel.

7. T'eh goll sheese liorish y voalley cheddin eddyr Cornama as Totmanby, as dy neu-yeeragh liorish y voalley cheddin eddyr Oxrayzer as Totmanby seose gys yn awin enmyssit Corna.

8. Ta'n awin shoh yn cagliagh eddyr thalloo y ree as thalloo ny maynee er y cheu shen derrey hig oo gys yn aah, raad ta'n raad mooar goll tessyn eddyr Villa Thorkel, ta enmyssit Kyrkemychel neesht, as Herynstaze.

9. T'eh goll seose liorish y voalley, ta ny chagliagh eddyr Villa Thorkel as Balesalazc.

10. Voish shoh t'eh goll sheese dy neu-yeeragh eddyr Crosyvor as Byulthan liorish y voalley cheddin as myr shen t'eh goll mygeayrt Balesalazc.

11. T'eh goll sheese voish Balesalach liorish y voalley as y jeeig gys Awin Rushen, myr t'eh enmyssit liorish ny Manninee, as t'eh goll sheese er broogh ny hawiney shoh ayns ymmodee raaidyn gys y jeeig as y voalley imraait heose, ta shen dy ghra, y cagliagh eddyr thalloo ny maynee as thalloo Chashtal Rushen.

11A. as (t'eh goll) liorish y trooan, t'eddyr Baligil as Comsakir gys y cheayn ayns mean Sandawyk, as liorish y cheayn gys boayl ayns mean awin y Chashtal marish cair dy ghoaill messyn coayl-lhuingys as floadran as dy hroggal keesh, myr t'eh grait ayns screeuyn ny gair.
















B.

1. Shoh yn cagliagh eddyr thalloo Kyrkecrist as thalloo maynee Vyroscogh: voish y logh enmyssit Hesca na appayze t'eh goll seose liorish Sicscetum dy jeeragh veih'n voayl enmyssit Munenyrzana liorish keyll enmyssit Kor as boayl enmyssit Leabba Aukonnlhay.

2. Eisht t'eh goll seose er-gerrey da Rozelean choud's y trooan enmyssit Bryseth, as veih shen t'eh goll seose trooid Glen na droman.

3. Veih shen liorish Bayr ny Ree as liorish y chreg enmyssit Karraych y eth, as t'eh goll mygeayrt Leath kostray,

4. as myr shen gys y voayl enmyssit Duppolla, as eisht t'eh goll sheese liorish y trooan as Hath Arygegormane,

5. as sheese liorish y trooan cheddin gys Awin Hulby.

6. Myr shen t'eh goll sheese liorish Awin Hulby gys y cheyll ec Myroscogh, as t'eh loobey mygeayrt tree ellanyn.

7. T'eh goll sheese gys veterem siccam as gys Dufloch as t'eh casey myr shen derrey t'eh cheet gy kione ec y voayl enmyssit Hesca na keppage.



C.

1. Shoh yn cagliagh eddyr thalloo y ree as thalloo maynee Skinscoe: t'eh goaill toshiaght ec beeal purt Laksaa as t'eh goll seose liorish Awin Laksaa dy jeeragh fo'n wyllin gys y ghlion veg t'eddyr Cabbal Niglas as y balley enmyssit Gretastaz.

2. Voish shen t'eh goll seose liorish Shenn Voalley, ta enn ec y theay er, harrish lhiargaghyn ny sleityn, as sheese gys y trooan eddyr Tofthar Asmund as Rynkurlyn.

3. Voish shoh t'eh goll sheese choud as cagliagh yn thalloo enmyssit Orumsouz as Toftha Asmund as eisht veih shen gys y cheayn er aght shione da'n theay.



JERREY NY CAGLIEEYN








Shorys y Creayrie Brian y Stowell

1973