Cabdil 1.
Ollick as yn Vlein Noa
Yn Myrrh
Row shiu rieau freayll arrey dy yeeaghyn yn myrrh cheet ayns blaa? Va mee freayll
arrey un oie, jeih bleaney as daeed er dy henney, dy akin eh. Va sorch cair dy myrrh
gaase ayns garey ben Juan Mooar, as dooyrt ee dy row ee er n'akin eh cheet ayns blaa
keayrt ny ghaa. Va ymmoddee 'neenyn as guillyn goll hug yn thie eck mysh 'nane jeig er
y chlag fastyr shenn Laa yn Ollick. Va'n oie rioagh, as nagh row lane soilshey. er
yn eayst. Va ben Juan v'ee ben feer chrauee, as va shin kiaulleeagh carvalyn yn Ollick
dy cheau yn traa. Ren ben Juan jeeaghyn dooin yn voayl va'n lhuss gaase, as ren ee scrapey
yn ooir voish yn lhuss, son cha row eh monney erskyn y thalloo. Va londeyr eck, as
hie ee magh dy yeeaghyn cre'n aght ve geddyn er dy chooilley jeih minnidyn, ny kiarroo oor.
Ve traa feer neu-aasagh maree tra hie shin geiyrt urree ec mean oie. Agh cha voddagh
shin fakin veg dy chaghlaa ayn. Ren shin fieau oor elley smooinaghtyn nagh row yn
traa kiart. Ren yn chenn ven goaill lane yindys cre v'er jeet harrish, son dooyrt
ee dy vel ee er n'akin eh keayrt ny ghaa. Hie shin ooilley thie jerkal as mollit. Agh, moghrey
laa ny vairagh, ren shin clashtyn tra hie ben Yuan Mooar ersooyl ayns yn gharey moghrey
er giyn, ren ee fakin dy ren yn myrrh blaaghey lurg ooilley. Hug ee fys gys paart dy feallagh aegey, as ren ad ooilley soiaghey jeh. Lurg da ooilley ny feallagh
elley er gholl ersooyl, hie mee reesht hug yn gharey marish fer elley, as ren mee
fosley sooil yn vlaa, as honnick mee duillagyn noa,
Lane bleeantyn lurg shoh ren mee jannoo yn un red gys yn lhuss ayns garey Juan Cannell,
ec yn voghrey jeh'n astyr shenn Laa yn Ollick as honnick mee ny blaaghyn noa ec y
traa shen. Ta blaaghey yn myrrh fosley yn tooill er y vullaght as yn vlaa noa cheet
rish. Va paart jeh ny blaaghvn currit lesh hyms voish Yn Owe er shenn Laa yn Ollick,
agh vod duillagyn noa gollrish feallagh elley.
Va'n astyr shenn Laa yn Ollick Jesarn yn vlein shen, as er shenn Laa yn Ollick ayns
yn Chabbal dooyrt peccagh ennagh dy negin da ve yn laa cair, son dy ren yn myrrh
blaaghey riyr. Yn dooinney ren fosley sooill yn vlaa, tra cheayll eh, v'eh agglit,
as dooyrt eh dy ghow eh cha nearey jeh hene nagh row fys echey cre dy yannoo.
Ta mee er ve freayll arrey er yn oie cheddin er ny shellanyn cheet magh, agh cha darragh
ad magh fegooish bwoalley yn chishan shellan.
Ta mee er clashtyn sleih gra dy vel ny stuit goll er nyn ghlioonyn ec y traa cheddin,
agh cha vel ad jannoo eh agh tra t'ad boirit, as cha vel agh paart jannoo eh ec yn
traa shen.
Yn Quaaltagh
Yn chied phyagh ta cheet er essyn y dorrys ayns yn vlein noa ayns Mannin t'eh enmyssit
"Yn Quaaltagh." Ta'n chied phyagh nagh vel jeh'n lught thie, as er yn obbyr echey
hene. Ren shenn sleih goaill baght my va'n phyagh dorraghey, ny aalin, va'n trie
ny coshey echey ard ny injil, v'eh berchagh ny boght, dy yannoo hishnaghyn daue hene.
Va jough dy lhune, ny dy jough lajer elley, ny paart jeh red erbee ta goll, arran,
praasyn as skeddan currit da. Va persoon erbee nagh ren freayll yn chenn cliaghtey
liorish cur red ennagh, v'eh coontit feer voal. Te er jeet dy ve drogh cliaghtey, son ta paart
dy leih goll mygeayrt veih thie dy hie, as t'ad gaase scooyrit.
V'ad cliaghtey cur greesagh voan, ny greesagh gheayl, er yn chiollagh. V'ad jeeaghyn
son cowrey coshey. Va cowrey coshey goll magh monney baase, as va cowrey coshey cheet
stiagh monney poosey.
Yn Unnysup
T'ad gra dy vel ad goll er yn " unnysup." " Red erbee sailliu cur dooinyn."
Ve ec y toshiaght yn eeck currit da'n viol cloieder son yn chirveish echey ec oanluckyn,
farraghyn, poosaghyn, as feaillaghyn, as ve cha booiagh currit da as leagh yn taggyrt.
Ve lurg shen cheet dy ve red erbee va cliaghtey, va shiu toilliu.
Ve mennick eeckit ec y traa, mannagh row eh eeckit, hie eh reesht gys y thie dy gheddyn
eh. Tra v'eh eeckit ve cliaghtey dy ve meer dy argid.
Er y twoaie, v'ad genmys eh " Yn Wandescope."
Ny "guillyn baney," "guillyn shelg yn drean," as "quaaltaghyn " hooar ad yn unnysup.
Ta mee er chlashtyn my yishig vooar gra dy row ny briwnyn eeckit lesh yn unnysup.
Va'n leigh ec y traa shen leigh chleeau. Ta ny Briwnyn ny feallagh s'jerree jeh ny
Druee.
Shelg yn Drean
Va keayrt dy row shenn skeeal dy row yn sheean va jeant ec y drean er kione dollan
chiaullee, tra va ny sidooryn Sostnagh as Manninagh ayns Nherin, ren eh dooishtey
seose yn fer va freayll arrey, ren sauail ad ve goit gyn yss daue lesh ny Yernee,
ayns yn Irree magh Yernee, as va'n oyr da Shelg yn Drean er Laa Noo Steaon. Ve yn credjue
oc dy jinnagh eh cur lesh aigh vie dy ren eh cur er shenn gheiney as guillyn aegey
dy roie geiyrt er, harrish cleiee as jeeigyn, derrey veagh eh tayrit. Yn dooinney
ren tayrtyn eh va'n dooinney mooar jeh'n laa ec yn traa shen, as cur eh lesh aigh vie da ooilley
yn vlein. Va'n ushag veg dy kiaralagh tashtit, as currit lesh er boayrd vaatey gys
yn skeddan son aigh vie.
Va paart jeh ny fedjagyn currit da sleih elley, as ren paart freayll fedjag ayns yn
sporran oc.
Va'n drean beg currit er maidjey eddyr daa ghuilley, er meer dy villeyjuys chianglt
lesh ribbanyn, son cowrey jeh'n immeaght mie oc, as ayns cooinaghtyn jeh'n aigh vie
t'eh er chur lesh ayns laaghyn foddey er-dy-henney. Va trass ghuilley as v'eh coodit
lesh lieen, as yn eddin echey jeant dhoo, as va dossan dy lhuss kianglt cooidjagh son
dy yannoo famman cheu chooylloo. Hug eh lesh lorg liauyr son maidjey, as ren eh freayll
traa lesh yn arrane. Va'n drean shelgit ayns Nherin son dy row ad smooinaghtyn dy
row eh fer-obbee.
Ec yn Ollick, va guillyn aegey cliaghtey goll mygeayrt lesh nyn eddinyn jeant dhoo,
as bayrnyn bane mraane, as apyrnyn orroo, daunsin as kiaulleeagh, " Roie! ben Juan
Tammy."
Yn Giense
Va'n " Giense " feailley v'ad freayll ec yn oie, boayl va ny 'neenyn aegey as ny guillyn
aegey meeteil son daunsin. Va bun fockle voish "gien," ben, as "oieys," oie. Foddee
eh ve bun fockle jeh " unnysup," cheet voish yn " ob," ny " obbyr," jeant liorish
yn viol cloieder ec yn ghiense, bastaghyn, poosaghyn, farraryn, oanluckyn, as feaillaghyn.
" Gien," " oieys," as "ob," ny " obbyr," ta shen " giense ob," ny " unnysup." Hooar
eh meer dy argid son yn obbyr echey, cha beg ny wheesh as bailleu cur da.
Va mainshter yn ghiense yn fer dy reih yn leggad ec yn daunse. Va ny keayrtyn yn vainshter
as v'eh inshit da dy chur ny piyryn aggairagh cooidjagh, son shen v'eh geddyn leagh,
as veagh shoh oyr dy ve neu-aasal, as cree ching, son va dagh fer booiagh geddyn yn 'neen echey hene, ny yn nane bliak lesh. " Eaisht jee, as clasht jee, as cur
jee my-ner. Ta N. as M. legadyn son yn vlein shoh, as ny sodjey my oddys ad cordail.
Moylley as soylley, jingey as pronney."
Va'n ghiense cummit er fastyr shenn Laa yn Ollick, as cre erbee yn leggad ren yn vainshter
cur da fer, v'eh smooinit dy reayll ee son yn slane vlein.
Ta skeeal mysh shenn shaner Juan Sam. V'eh ec farrar ec Ballacriy. V'eh eeder jollyssagh,
as gee eh wheesh gys derrey huitt eh jeh'n stoyl v'eh ny hoie er, as haink eh dy
ve feer ching. Va ooilley yn sleih ayns y thie smooinaghtyn dy row eh paartail.
Dooyrt y ven-oast rish yn viol cloieder, "Dooar oo yn unnysup yn chubeyr myleeaney?"
"Cha dooar," dooyrt yn viol cloieder. " Nish yn traa ayds. Foshil yn sporran echey
as gow eh nish."
Va'n unnysup red va sleih cur da ny ylleyderyn moghey, ny mummeryn, ny guillyn vaney,
ny quaaltaghyn, ny guillyn Shelg yn drean, ny guillyn Hop tu Naa. " My ta shiu goll
dy chur red erbee dooin cur dooin eh ec keayrt, er nonney bee mayd ersooyl lesh soilshey yn eayst." Oddagh eh ve jough lhune, skeddan hailjey, eeast, arran as caashey,
braghtan, ny red erbee bailliu cur daue. Haink eh lurg shen dy ve red erbee va shiu
toilliu, (1) son dooyrt ad tra yinnagh pyagh erbee jannoo aggair, " Veryms unnysup dhyt."
(1) Kerraghey.
Ta'n oie jeh'n ghaa yeigoo laa jeh'n chied vee jeh'n gheurey ta'n toshiaght jeh'n
vlein ny ashoonyn Gailckagh.
Bollagh ny guillyn aegey goll mygeayrt er yn oie shen kiaulleeagh shenn arrane as
drane, "Hop ! ta'n Nai."
Va shenn ghooinney, enmyssit Illiam y Duke, va ynsit ayns ooilley shenn skeeallyn
Manninagh, as dinsh eh dooys, mysh jeih bleeaney as daeed er-dy-henney, dy row eh
smooinaghtyn dy row ny focklyn " Noght ta'n Oie," as dy row eh boggey son yn cheet
stiagh yn vlein noa. Son dy row yn fastyr as yn moghrey yn chied laa, as va'n astyr toshiaght
yn laa.
Te goll rish " Blein maynrey noa " ayns Baarle. Ta'n laa enmyssit " Laa Houney."
Cha vel fys ain quoi va Souney, agh beign da er ve nane jeh ny nooghyn.
Ta'n traa jeh'n vlein enmyssit Martinmas ayns Baarle, as foddee " Souney " er ve enmyssit
" Martin," son ta Martin nane jeh ny shey enmyn shinney ayns Mannin.
Ayns Nalbin ta'n oie enmyssit "Hallow E'en."
Ren ny ashoonyn Gailckagh credjal dy ren reddyn ta ry-heet ceau caslys roue ro laue,
as va ny Manninee booiagh dy gheddyn faishnaghyn inshit daue, as er yn oie shoh v'ad
jannoo ymmyd jeh ooilley ny aghtyn va fys oc er.
Ren ad jannoo ymmyd jeh ooilley ny shenn chliaghtaghyn imraait liorish Bobby Burns,
ayns yn arrane echey " Hallow E'en."
Shegin da " Noght ! ta'n Oie " ve feer shenn, son ta'n chiaulleeaght ayns yn Mode
Dorian.
Ren mee screeu eh veih'n choraa chiaullee Hom Kermode, Bradda.
Ren eh coayl shilley ny sooillyn echey lurg yn vreck wooar tra v'eh feer veg, as v'eh
eignit dy yannoo ymmyd jeh ny cleayshyn echey ayns ynnyd ny sooillyn echey.
Va cooinaghtyn yindyssagh mie echey, as v'eh mie dy chiaulleeagh, as va enn echey
er yn ghlare Vanninagh feer vie.
Ta'n chooid smoo jeh ny focklyn as arraneyn ta ayms goit sheese veih'n chiaulleeaght
echey, as ren mee ceau lane ooraghyn maynrey ayns screeu ad sheese.
Ga dy row eh doal, ren eh tannaghtyn ec yn obbyr echey myr eeasteyr son ymmoddee bleeantyn.
Va lane tushtey echey, as ta mish lhiastyn lane da son yn tushtey t'eh er choyrt dou
er bea ny Manninee ayns toshiaght yn nuyoo cheead yeig blein.
T'eh toilliu shoh dy reayll eshyn ayns cooinaghtyn.
Hop! ta'n oie. Noght oie Houney.
Hop! ta'n oie. Mairagh Laa Houney.
Hop! ta'n oie. Kellagh as kiark.
Hop! ta'n oie. Shibbyr y gounee.
Hop! ta'n oie. Cre'n gauin gow mayd?
Hop! ta'n oie. Yn gauin beg breck.
Hop! ta'n oie. Kerroo ayns y phot.
Hop! ta'n oie. Vlayst mee yn vroit.
Hop! ta'n oie. Scold mee my scoarnagh.
Hop! ta'n oie. Roie mee gys y chibbyr.
Hop! ta'n oie. Diu mee my haie.
Hop! ta'n oie. Eisht cheet ny yei
Hop! ta'n oie. Veeit mee poul kayt.
Hop! ta'n oie. Ren eh scryssey
Hop! ta'n oie. Ren mee roie.
Hop! ta'n oie. Roie mee gys Nalbin.
Hop! ta'n oie. Cre naight ayns shen?
Hop! ta'n oie. Yn cheeaght va traaue.
Hop! ta'n oie. Ny cleain va cleiee.
Hop! ta'n oie. Va ben aeg giarey caashey.
Hop! ta'n oie. Yn skynn va geyre.
Hop! ta'n oie. Yiare ee e mair.
Hop! ta'n oie. Lhap ee 'sy clooid.
Hop! ta'n oie. Ghlass ee eh 'sy choir.
Hop! ta'n oie. Ren eh sthock as stoyr.
Hop! ta'n oie. Three kirree keeir.
Hop! ta'n oie. Va ec Illiam yn Oe.
My ta shiu cur veg dou,
Cur eh dou nish,
Son ta mish laccal goll thie
Lesh soilshey yn eayst. Hop ! ta'n oie.
Er Laa Houney hie ny guillyn ayns garaghyn as ny magheryn, as ren ad tayrn cabbash
as cassyn cabbash, as eisht goll mygeayrt bwoalley ny dorrysyn.
Va 'neenyn aegey as guillyn aegey chymsagh dy cheilley dy yannoo giense, as v'ad cliaghtey
dy phrowal caghlaaghyn dy aghtyn dy gheddyn magh faishnaghyn. Tra v'ad er phrowal
ooilley ny saaseyn va fys oc er, hie ny 'neenyn dy uinney yn soddag valloo. Cha row pyagh erbee dy loayrt un ockle, as va dy chooilley nane dy chooney dy yannoo yn
teayst. Ve fuinnit er yn ghreesagh, ny er yn losht. Tra ve fuinnit, ve brisht seose,
as va dagh 'neen meer eck jeh. Hie ee dy lhie shooyll goll y yerree, as yinnagh ee
fakin caslys jeh'n ghraihder eck ayns ashlish.
Tra nagh ren ad fuinney yn soddag valloo, ren ad gee skeddan hailjey, ayns yn un aght,
as yinnagh eh jannoo kiart cha mie.
Ta'n chliaghtey cur hibbin, hollin, as billey millish, ayns ny thieyn ec yn Ollick
cheet veih ny Drui.
V'ad smooinaghtyn dy row ny spyrrydyn, va freayll ad geayney fegooish fioghey, yinnagh
freayll ny thieyn, as adsyn va cummal ayndoo sauchey cour yn gheurey.
Ren ny ashoonyn quaagh freayll yn ard eailley ec yn traa s'girrey jeh'n vlein, as
ren ad genmys eh " Saturnalia."
Ve ec y traa va'n ghrian jeeaghyn dy ve coayl yn varriaght, as eisht ghow ee toshiaght
dy irree reesht.
Va'n feailley shoh toshiaght yn Ollick. Ren ny Creesteenyn ghoaill toshiaght dy reayll
yn eailley ocsyn ec yn un hraa, as v'ad ooilley goaill emshir feailley cooidjagh
ayns shenn hraaghyn.
Va kainleyn losht feiy laa er Laa yn Ollick, myr cowrey soilshey yn theill, imraait
liorish y Noo Ean y Tushtalagh.
* Va ny jeantee kainle cur kainleyn da'n sleih va kionnagh voue dy kinjagh, as va
shen toshiaght y Nastey Nollick.
* Va darrag yn Ollick currit lesh thie dy yannoo aile mooar son spongey ny beiyn ec
y feailley.
* Ta kione y chollagh muck, yn vuck spongit, yn " baron " dy eill vart, yn chlaare
pheacock, ta ymmyd jeant jeu ec y traa t'ayn liorish slught thie reeoil, as liorish
yn Schoill Ven Rein ec Oxford. Ta " baron " dy eill vart dy kinjagh er n'ghoaill
veih beiyn yn Ree.
* Va'n Darrag yn Ollick foaddit liorish meer goit veih yn Darrag yn Ollick nurree.
* Ta attey dy hollin mygeayrt y mysh kione y chollagh muck, as va ny feeacklyn vooarey
echey shliawinit.
* Ta ny guillyn vaney, as ny guillyn " Roie ! Ben Juan Tammy" yn fooillagh jeh ny
cloiederyn ec yn " Saturnalia."
* Cha nel ny cliaghtaghyn shoh Manninagh.
* Ayns Sostyn t'ad enmyssit ny "mummeryn." Ta'n Billey Ollick as yn lorg Voaldyn cheet
veih Scandinavia.
* Ta'n lorg Voaldyn cowrey jeh'n undin billey dy hraa. Ta ny fraueyn echey goll gys
Niau raad ta'n foawr rioee cummal, as gys y voayl raad ta'n ard-nieu mooar, as fo
ny fraueyn echey ta'n ynnyd ny merriu.
* Ta'n Billey Ollick cheet veih Germany. Mysh hoght bleeaney roish ren Ben Rein Victoria
cheet hug stoyl reeoil, er yn nuyoo laa as feed jeh'n vee meanagh jeh'n gheurey ayns
y vlein hoght cheead yeig as nuy as feed, v'eh ayns pash as currit er yn voayrd lesh three straneyn dy chainleyn kere shellan, cullyrit, as v'eh coodit lesh jesheenyn.
* Cha nel ny cliaghtaghyn shoh Manninagh.
Va jinnair eeast eeit liorish Creesteenyn Raueagh er oie'n Ollick, myr troshtey. Va
astanyn-awin yn ard eeast.
Er lhimmey paitchyn aegey, cha jig Creestee Raueagh erbee dy lhie derrey nee eh fakin
yn ghrian girree moghrey Laa yn Ollick.
Ta'n guil gaase er yn villey ooyl, as er yn villey darragh, as cha vel eh dy bragh
bentyn rish y thalloo. Shen yn oyr v'eh cha casherick da ny Drui.
Va ny blaaghyn hibbin thummit ayns ushtey eayl dy yannoo ad gial.
Va'n thammag-phaagey ayrn jeh'n " Saturnalia."
Va kainleyn er lheh jeant er son yn " Oie'll Voirrey," as va ny kainleyn dy mennick
jeant ayns three banglaneyn. Sleih va dy mie jeh vod cur lhieu ny kainleyn oc hene
gys yn Oie'll Voirrey.